Diep in het Congolese regenwoud staat een toren van 57 meter hoog die moet helpen in de studie van de klimaatverandering. De UGent-klimaattoren meet sinds oktober 2020 hoeveel CO₂ het tropische bos opslaat en hoeveel water het verdampt. Op die plek is hij uniek”, vertelt professor Pascal Boeckx.
Helena Van Tichelen zat in het middelbaar toen de spijbelacties en jongerenmarsen rond het klimaat losbarstten. Het engagement dat ze toen oppikte, is ze jaren later nog lang niet kwijt. Midden november schoof ze de lessen en cursussen van haar derde bachelor bio-ingenieurswetenschappen even aan de kant om naar Egypte te trekken voor de grootste klimaatconferentie ter wereld: COP27.
De droogte van de voorbije jaren bezorgt bomen stress. Sommige stoppen met groeien; andere verliezen hun bladeren. Soms sneuvelen zelfs hele bossen. Bio-ingenieurs van de vakgroep Omgeving (faculteit Bio-ingenieurswetenschappen) onderzoeken over grenzen heen wat er aan de hand is én werken aan een bos dat de klimaatverandering de baas kan.
Dragen we binnenkort intelligent textiel dat zich aan de hitte kan aanpassen? Professor Lieva Van Langenhove van de vakgroep Materialen, Textiel en Chemische Proceskunde legt uit hoe dat zou werken.
Krijgen we door de klimaatverandering meer te maken met intense onweersbuien in de zomer? Maar hoe kan het nu harder regenen als het warmer wordt? Het lijkt contra-intuïtief, maar dat is het allerminst, aldus Steven Caluwaerts, klimatoloog bij de UGent en het KMI.
Door de klimaatverandering moeten we steeds meer rekening houden met zware regenval. En de daarmee gepaard gaande wateroverlast. Nochtans zijn er data genoeg om zowel toekomstige overstromingen te voorspellen als mogelijke schade te berekenen. Alleen wil het beleid niet altijd volgen.
In Glasgow vindt van 31 oktober tot 12 november de 26ste klimaatconferentie plaats. Twaalf dagen lang buigen 196 landen zich er - opnieuw - over de klimaatverandering en hoe we die moeten aanpakken. Hoe eenduidig zijn wetenschappers over de klimaatzaak? En in hoeverre houdt de politieke agenda rekening met klimaatwetenschap?
“De klimaatverandering is een globaal probleem. Maar als je de impact ervan echt wil kennen, moet je lokale data hebben.” Dat zeggen meteoroloog Steven Caluwaerts en bio-ingenieur Pieter De Frenne. Ze doen beiden onderzoek naar microklimaat, zij het met een ander vertrekpunt. “Eigenlijk zijn we heel complementair bezig. We zouden vaker moeten afspreken!”
Er is maar één weg: alle fossiele brandstoffen afzweren. Als Europa die stap wil zetten, is verregaande en radicale samenwerking tussen de landen nodig. Die gaat zo ver dat ze hele activiteitensectoren onderling moeten ‘ruilen’, rekening houdende met de natuurlijke condities in de landen. Daarmee verwoordt professor Greet Maenhout één van de opvattingen die leeft in de faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur van de UGent, gebaseerd op analyse van broeikasgassenuitstoot. En om dat te realiseren, moet de macht naar zij die het zullen moeten dragen: de jongeren.
De aangescherpte klimaatambities moeten dringend vertaald worden in effectieve beleidsplannen. Daarbij moet niet enkel worden ingezet op technologische vooruitgang, volgens Brent Bleys. Hij pleit voor een post-groei-economie waarin we tot materieel lichtere levens kunnen komen zonder in te boeten aan levenskwaliteit.
Het klimaatprobleem is een ongewenst neveneffect van ons complex economisch systeem, betoogt Johan Albrecht. De dynamiek daarvan wordt grotendeels overgelaten aan anonieme marktkrachten die globaal georganiseerd zijn. Echte klimaatoplossingen vragen een nieuwe appreciatie van waardecreatie als maatschappelijk project, zodat we de marktkrachten correct mobiliseren.
Van zodra de pandemie voorbij is, komt de klimaatcrisis opnieuw in beeld. “We moeten streven naar een CO2-uitstoot van nul. Niet ‘een beetje minder’, maar helemaal naar nul”, vindt wetenschapsfilosoof Maarten Boudry. En daar is een globaal debat voor nodig, weg van de te simplistische visies die het debat nu beheersen.
