Kanker blijft een van de belangrijkste doodsoorzaken in het Westen en de behandelingen gaan nog altijd gepaard met vervelende bijwerkingen. Prof. dr. Liv Veldeman en haar team onderzoeken in het UZ Gent hoe ze de bijwerkingen van radiotherapie voor borstkanker kunnen verminderen. Het awardwinnende buikligplatform dat de UGent-wetenschappers ontwikkelden is al een grote stap vooruit.
Dit artikel werd voor het eerst gepubliceerd in mei 2020. De geïnterviewde werd opnieuw gecontacteerd voor een actuele stand van zaken in december 2024.
Radiotherapie is een belangrijk onderdeel in de behandeling van borstkanker. De bestralingstechnieken zijn spectaculair verbeterd tegenover pakweg dertig jaar geleden. Toch krijgen patiënten vandaag nog altijd te maken met bijwerkingen, zowel op korte als op lange termijn. Want bestraling doodt kankercellen, maar helaas ook gezonde weefsels.
Hart en longen mee bestralen
Standaard liggen patiënten op hun rug tijdens borstbestralingen. Dat betekent dat er mogelijk een stukje van je longen mee bestraald wordt. Op korte termijn kan je daardoor last krijgen van kortademigheid. Op lange termijn heb je, vooral als je rookt, een verhoogd risico op longkanker. Bestraling van de linkerborst kan het hart en de kransslagaders beschadigen. Daardoor heb je een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
Voordelen van buikligtherapie
Bij buikligtherapie spaar je de longen en het hart meer. “Patiënten liggen op een platform, met hun borst die door een opening naar beneden hangt”, verduidelijkt prof. Veldeman.
“Daardoor valt de borst weg van het hart en de longen en geven we minder dosis op deze organen.” Buikligbestraling blijkt niet alleen voordelig voor het hart en de longen, maar ook voor de huid.
Prof. Veldeman: “Als de borst naar beneden hangt, wordt ze overal ongeveer even smal. Zo kunnen we veel makkelijker een homogene dosis op de hele borst geven. In ruglig is je borst aan de basis veel breder dan aan de top. Om de basis van de borst voldoende te bestralen, is er een hogere dosis nodig, met als gevolg dat je soms overdosering geeft aan de top. En dat geeft op lange termijn meer bijwerkingen op de huid.”
Zo’n tien jaar geleden doctoreerde prof. Liv Veldeman over de voordelen van radiotherapie in buiklig als alternatief voor ruglig. Vandaag werkt ze als staflid van de dienst radiotherapie verder op die studie uit haar doctoraat.
Wetenschappers en ingenieurs samen tegen kanker
Prof. Veldeman: “De commercieel beschikbare platformen zijn niet goed. Ze zijn niet gebruiksvriendelijk en liggen erg oncomfortabel. We hebben een tijdje geprobeerd om samen te werken met verschillende privéfirma’s, maar dat liep allesbehalve vlot.” Het team van prof. Veldeman besloot samen te werken met de opleiding Industrieel Ontwerpen aan de UGent Campus Kortrijk om een buikligplatform te ontwikkelen.
Prof. Veldeman: “Het begon met student Industrieel ingenieur Bert Boute. Samen met de onderzoekers van het UZ Gent ontwikkelde hij de eerste versies van het buikligplatform (of de Prone Crawl Breast Couch) voor zijn masterthesis en doctoraat.
Na verschillende computersimulaties en kwaliteitscontroles hadden we een versie waarmee we patiënten in studieverband konden behandelen. Eerst in UZ Gent, daarna ook in de ziekenhuizen van Jules Bordet en CHU Namur.”
Meer patiënten in buiklighouding
In het aansluitende doctoraatstraject van Industrieel ingenieur Max Schoepen werd de toepasbaarheid van de crawl-buiklighouding vergroot. Zo maakte het team de therapie beschikbaar voor een grotere patiëntenpopulatie.
“Bij de nieuwe versies van het positioneertoestel focusten we vooral op het gebruiksgemak voor de verpleging en de compatibiliteit in meer radiotherapiecentra.”
In productie dankzij spin-off
Om het toestel buiten de universitaire muren tot bij het brede publiek te krijgen, werd Radion-D opgericht. Dat is een spin-off (een onderneming waarvan het product gebaseerd is op universitair onderzoek) die een commerciële variant ontwikkelde van het buikligplatform, met het oog op verdere optimalisatie en produceerbaarheid.
Henry van de Velde Award 25
De nieuwe ‘Open Acces Breast Couch’ van Radion-D won de gouden Henry van de Velde Award 25 in de categorie Business Innovation en de publieksprijs. De jury loofde het slimme ontwerp dat onderbouwd is door onderzoek omdat het inspeelt op efficiëntie én comfort voor patiënten en zorgverleners.
Lees ook
Gentse onderzoeksters detecteren borstkanker weldra zonder pijnlijke mammografie
Een op 8 vrouwen in België wordt getroffen door borstkanker. Het is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Wereldwijd zijn onderzoekers op zoek naar innovatieve detectie- en behandelmethodes. Zo ook experimenteel oncologe An Hendrix en medisch oncologe Hannelore Denys.
Lees ook
Anne-Sofie zoekt geneesmiddelen tegen kanker in de bodem van het bos
Als je onderzoeker Anne-Sofie De Rop niet op bureau of in het labo van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen vindt, is ze in het bos bodemstalen aan het nemen. In die bodem hoopt ze toekomstige geneesmiddelen te vinden tegen bijvoorbeeld kanker en diabetes.
Vrienden van overleden Juno lopen marathon voor kankeronderzoek
Vrienden en familie van Juno De Hauwere stonden onlangs aan de startlijn van de marathon van Gent. Niet alleen om een sportieve prestatie neer te zetten, maar vooral om Juno te herdenken en geld in te zamelen voor onderzoek naar leukemie.
Onderzoek naar zeldzame oogziekten aan de UGent: “We mogen zeggen dat we tot de wereldtop behoren”
Zo’n 8 procent van de bevolking heeft een zeldzame ziekte. In België gaat het om 800.000 patiënten. Een van hen is de anderhalfjarige Oliver die blind werd geboren. Hij wordt van dichtbij gevolgd door professor Bart Leroy, die met zijn team opmerkelijke vooruitgang boekt in het onderzoek naar zeldzame oogaandoeningen.
Zijn vitaminepillen onschuldig?
Een dagelijkse dosis vitamines en mineralen is voor heel wat mensen deel van hun routine geworden. Zeker in de winter grijpen we massaal naar vitamine D, omdat we denken dat we zo onze weerstand versterken. Maar klopt dat en is het dagelijkse vitaminepilletje wel zo onschuldig?
