Een dagelijkse dosis vitamines en mineralen is voor heel wat mensen deel van hun routine geworden. Zeker in de winter grijpen we massaal naar vitamine D, omdat we denken dat we zo onze weerstand versterken. Maar klopt dat en is het dagelijkse vitaminepilletje wel zo onschuldig? We leggen het voor aan professor Sarah De Saeger (faculteit Farmaceutische Wetenschappen). Zij is gespecialiseerd in voedselveiligheid en gezonde voeding.
In het kort
- We nemen massaal vitamines in, maar dat is niet altijd nodig
- Gezond en gevarieerd eten is belangrijker
- Bij sommige vitamines kan het zelfs gevaarlijk zijn als je er teveel van inneemt
Eerst en vooral, wat is dat eigenlijk, een vitamine?
Sarah De Saeger: “Vitamines zijn essentiële nutriënten die we niet of onvoldoende aanmaken in ons lichaam, maar die wel noodzakelijk zijn om te overleven. We halen ze uit onze voeding, of ons lichaam maakt ze, in beperkte mate dus, zelf aan. Ze zijn zeer belangrijk voor onze basisgezondheid, maar je moet er geen wonderen van verwachten. Je zal er je immuniteit niet mee boosten of ziektes mee genezen.”
Vitamines en supplementen lijken niet meer weg te denken uit onze dagelijkse routine: een goede zaak?
“Ben je gezond, dan heb je normaal geen voedingssupplementen nodig omdat je de vitaminen uit je voeding haalt. De voorwaarde is wel dat je gezond en gevarieerd eet. Sowieso neemt je lichaam vitamines die in voeding zelf zitten beter op dan via een supplement.”
Hebben we dan wel extra vitamines nodig?
“Dat is afhankelijk van persoon tot persoon. Er zijn enkele vitamines die de meesten onder ons best extra innemen. Vitamine D bijvoorbeeld, dat ons lichaam aanmaakt door de zon. In de winter laat de zon het afweten, waardoor de helft van de bevolking kampt met een tekort aan vitamine D. Buitenkomen als de zon schijnt kan de aanmaak stimuleren, maar dat is niet voor iedereen voldoende. Mensen met een donkere huid maken minder vitamine D aan. Baby’s, jonge kinderen, zwangere vrouwen en ouderen maken vitamine D ook te weinig aan. Een tekort is niet zonder gevaar: het kan een impact hebben op de botvorming bij kinderen en leiden tot rachitis of botmisvormingen.”
Welke vitamines kan je nemen en waarop moet je letten?
“Op zich kan het geen kwaad om zo’n supplement te nemen, maar dat doe je best als een kuur van een maand. Het heeft geen zin om dag in, dag uit vitamines te slikken. Vitamines op basis van water plassen we gewoon weer uit als we er te veel van innemen. Dat is zo voor de vitamines C en B. Maar sommige vitamines – A, D, E en K – stapelen zich op in het lichaam, waardoor je er op den duur te veel van hebt.”
Zijn die opstapelende vitamines gevaarlijk?
“Voor vitamines geldt dezelfde regel als voor alle voedingsstoffen, zelfs water: vanaf een bepaalde dosis worden ze toxisch. We raden vitamine A – goed voor je zicht – af aan zwangere vrouwen omdat een te hoge dosis nefast kan zijn voor de foetus en kan leiden tot afwijkingen. Daarom controleer je best in welke concentratie de vitamine in je supplement zit. Voor een korte kuur kan een hogere concentratie een goed idee zijn, maar niet als je het langer wil nemen.”
Als ik vitamines koop: hoe weet ik dan of ze veilig zijn?
“Dat is in de EU gelukkig streng gereguleerd. De concentraties, vaak uitgedrukt in x-aantal procent van de referentie-inname, staan vermeld op de verpakking. Maar veel mensen kiezen voor producten uit niet-EU-landen vanwege de lagere prijs en daar gelden die strenge regels niet altijd. Mensen weten dus niet wat er precies in zit en of dat wel veilig is. Daarom vraag je bij je aankoop van vitamines best raad aan je apotheker.”
Online zie je veel verkeerde info over vitamines circuleren, hoe kunnen we dat counteren?
“Dat is heel moeilijk door de massa aan des- en misinformatie. Je kan dat als controlerende overheid onmogelijk allemaal opvolgen. Het lijkt me een goed idee als scholen meer aandacht besteden aan educatie over voeding. Maar ook volwassenen gaan makkelijk mee in valse claims, dat heb ik gemerkt toen ik meewerkte aan een VRT-item over eiwitten en wat erover circuleerde op TikTok. Daarop kwamen enorm veel boze reacties van mensen die de influencers geloofden. Het succes van zulke claims is niet zo raar. Mensen die ziek zijn of een gezondheidsprobleem hebben, zoeken naar een oplossing. Dat zit in onze aard.”
Denken mensen te snel dat een pilletje alles oplost?
“Zeker en vast, vitaminepillen nemen is gemakkelijker dan je voedingspatroon aanpassen. Maar alles start met een gezonde en gevarieerde voeding. Wil je genoeg vitamine B in je systeem krijgen, dan moet je veel volkoren producten eten. Dat brengt meer op dan een pilletje nemen en blijven kiezen voor sandwiches of donuts (lacht).”
Sarah De Saeger is hoogleraar aan de faculteit Farmaceutische Wetenschappen en directeur van het Centre of Excellence in Mycotoxicology and Public Health. Haar favoriete plekje aan de UGent is de Plantentuin. Ze gaat er af en toe nog eens om te ontspannen.
Lees ook
Anne-Sofie zoekt geneesmiddelen tegen kanker in de bodem van het bos
Als je onderzoeker Anne-Sofie De Rop niet op bureau of in het labo van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen vindt, is ze in het bos bodemstalen aan het nemen. In die bodem hoopt ze toekomstige geneesmiddelen te vinden tegen bijvoorbeeld kanker en diabetes.
Onderzoek naar zeldzame oogziekten aan de UGent: “We mogen zeggen dat we tot de wereldtop behoren”
Zo’n 8 procent van de bevolking heeft een zeldzame ziekte. In België gaat het om 800.000 patiënten. Een van hen is de anderhalfjarige Oliver die blind werd geboren. Hij wordt van dichtbij gevolgd door professor Bart Leroy, die met zijn team opmerkelijke vooruitgang boekt in het onderzoek naar zeldzame oogaandoeningen.
Stoppen met slaapmiddelen: zo doe je het veilig en verantwoord
In België kreeg één op de vijf mensen in 2023 een voorschrift voor slaapmedicatie. Daarmee is België koploper in Europa. “Veel mensen zien het als een onschuldig pilletje,” zegt huisarts en klinisch farmacoloog Ellen Van Leeuwen, “maar slaapmiddelen zijn geen snoepjes.”
Lossen we in 2025 de burn-out epidemie bij jongeren op?
Burn-out, ooit een term die voornamelijk werd geassocieerd met werkende volwassenen, duikt steeds vaker op bij jongeren en jongvolwassenen. Het lijkt wel alsof we te maken hebben met een epidemie. Maar is dat zo?
