Burn-out, ooit een term die voornamelijk werd geassocieerd met werkende volwassenen, duikt steeds vaker op bij jongeren en jongvolwassenen. Het lijkt wel alsof we te maken hebben met een epidemie. Maar is dat zo? En kunnen we in de nabije toekomst het tij keren? We vragen het aan onderzoekers Annelies Van Royen en Philippe Sterkens van de faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen.
Wat is een burn-out nu echt?
Annelies: “Het is heel moeilijk om één universeel verhaal te schrijven over het concept burn-out. Er bestaan namelijk nog steeds heel wat misvattingen over wat een burn-out eigenlijk is.
Om te beginnen is het niet zomaar een synoniem voor stress of een depressie. Een burn-out ontstaat door een chronische werkgerelateerde overbelasting. Het concept ‘werk’ wordt daarbij heel ruim gezien. Het gaat over alle activiteiten die een inspanning vragen met een bepaald doel op het oog. Op het moment dat iemand onvoldoende middelen heeft om met de overbelasting van die inspanningen om te gaan, kan men de typische burn-out klachten ontwikkelen. Klachten zoals mentale en fysieke vermoeidheid, concentratieproblemen, emotionele instabiliteit en een afstandelijke houding tegenover de activiteiten die verantwoordelijk zijn voor de overbelasting. Dit laatste leidt tot een vicieuze cirkel: hoe meer je probeert te herstellen door afstand te nemen, hoe groter de stress lijkt te worden. Waardoor er secundaire symptomen kunnen ontwikkelen, zoals een depressieve gemoedstoestand, maag- en darmproblemen, hoofdpijn en slaapproblemen.”
Philippe: “Een burn-out heeft daarnaast ook veel te maken met je eigen draagkracht. Wanneer je 20 mensen in een zelfde veeleisende context plaats, zullen die uiteraard niet alle 20 een burn-out ontwikkelen. Het mooie, maar ingewikkelde, is dat stress heel relatief is. Wat voor de ene persoon heel stresserend kan zijn, is dat voor de andere minder.”
Preventie als de weg vooruit
Annelies: “Er zijn verschillende theorieën waarom burn-out klachten steeds vaker bij jongeren worden gesignaleerd. Een van de theorieën wijst op de overgangsfases in het leven van jongvolwassenen: van middelbaar naar hoger onderwijs en van school naar werk. Die fases gaan gepaard met nieuwe verantwoordelijkheden en het ontbreken van vaste herstelmomenten, zoals lange vakantieperiodes. Moeten we dan ons schoolsysteem wijzigen en minder eisen stellen aan onze studenten? Neen, dat is te kort door de bocht. Het gaat namelijk niet alleen om het verminderen van school- of werkstress, maar ook om het vergroten van veerkracht bij jongeren.
Daarom moeten we kritisch kijken naar onze samenleving, waarin constante digitale prikkels en druk de norm lijken te zijn. Ons brein krijgt geen rust meer. Naast een aantal beleidsmatige preventiemaatregelen zal er dus ook een wijziging nodig zijn in onze maatschappij rond hoe we leven en functioneren. Maar dat zal niet in één jaar tijd gebeuren.”
Een generatie met stigma
Philippe: “Een bijkomende uitdaging is het stigma dat nog steeds rond een burn-out hangt. Iedereen kent vandaag de dag het woord burn-out. Met de populariteit van het burn-out label en omdat velen er open over praten, is er ook lang het idee geweest dat er geen stigma meer rond hangt. Maar die openheid is nog geen inclusie. De publieke opinie blijft worstelen met het idee dat jonge mensen een burn-out kunnen krijgen. ‘Ze zijn nog zo jong, hoe kan dat nu?’ Dit versterkt het gevoel van falen bij jongeren. Ze voelen zich vaak buitengesloten of niet begrepen, wat hun herstel bemoeilijkt.”
Lossen we de burn-out epidemie op in 2025?
Philippe: "Een echte ‘oplossing’ in 2025 is niet realistisch. Maar er is goed nieuws. We moeten de term epidemie eigenlijk gaan relativeren. Het aantal ernstige burn-out gevallen (die een uitval veroorzaakt) blijft relatief stabiel. Wat we wel zien, is een sluipende toename van klachten die richting burn-out kunnen gaan. We naderen een oranje of rood stoplicht en we moeten dat serieus nemen."
Lees ook
Anne-Sofie zoekt geneesmiddelen tegen kanker in de bodem van het bos
Als je onderzoeker Anne-Sofie De Rop niet op bureau of in het labo van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen vindt, is ze in het bos bodemstalen aan het nemen. In die bodem hoopt ze toekomstige geneesmiddelen te vinden tegen bijvoorbeeld kanker en diabetes.
Onderzoek naar zeldzame oogziekten aan de UGent: “We mogen zeggen dat we tot de wereldtop behoren”
Zo’n 8 procent van de bevolking heeft een zeldzame ziekte. In België gaat het om 800.000 patiënten. Een van hen is de anderhalfjarige Oliver die blind werd geboren. Hij wordt van dichtbij gevolgd door professor Bart Leroy, die met zijn team opmerkelijke vooruitgang boekt in het onderzoek naar zeldzame oogaandoeningen.
Zijn vitaminepillen onschuldig?
Een dagelijkse dosis vitamines en mineralen is voor heel wat mensen deel van hun routine geworden. Zeker in de winter grijpen we massaal naar vitamine D, omdat we denken dat we zo onze weerstand versterken. Maar klopt dat en is het dagelijkse vitaminepilletje wel zo onschuldig?
Stoppen met slaapmiddelen: zo doe je het veilig en verantwoord
In België kreeg één op de vijf mensen in 2023 een voorschrift voor slaapmedicatie. Daarmee is België koploper in Europa. “Veel mensen zien het als een onschuldig pilletje,” zegt huisarts en klinisch farmacoloog Ellen Van Leeuwen, “maar slaapmiddelen zijn geen snoepjes.”
