Mensen voelen zich gezonder aan de kust, blijkt uit eerder onderzoek. Maar is er effectief een helend effect van de zee of de kust? En als dat zo is: waar ligt dat aan? Of is er toch eerder sprake van een placebo-effect?
Voor een deel kan het liggen aan wat onderzoekers de ‘blauwegymhypothese’ zijn gaan noemen: aan de kust trekken mensen makkelijker naar buiten en bewegen ze meer. Daardoor voelen ze zich, door de band genomen, fitter.
Zeeluchtmoleculen als kankermedicijn
Heel wat factoren spelen mee. De zeelucht, bijvoorbeeld. Professor Jana Asselman, hoofd van het Blue Growth Research Lab in Oostende, nam de proef op de som, en onderzocht stalen van zeelucht aan de Belgische kust. Jana: “Als je op het strand wandelt, voel je de zilte zeelucht op je gezicht zinderen. Uit die lucht filterden we moleculen, die we toevoegden aan menselijke cellen in het labo.”
Wat blijkt: de zeeluchtmoleculen kunnen mogelijks eenzelfde effect hebben als bepaalde kankermedicijnen en cholesterolremmers. Al wil Jana nog een slag om de arm nemen: “Met ons onderzoek hebben we bewezen dat die effect kúnnen hebben in een zeer sterk vereenvoudigd labo-experiment”, concludeert ze. “Nu willen we onderzoeken of dat ook in de realiteit zo is en niet enkel in een labo-omgeving. Maar die stap duurt vaak meer dan 10 jaar en heel wat veelbelovende moleculen vallen af in dat traject.” Heel voorzichtig droomt ze zelfs over een kankermedicijn op basis van zeelucht. Maar dat is voorlopig verre toekomstmuziek.
Hoe gezonder de zee, hoe gezonder de mens?
In eerste instantie wilde ze met haar onderzoek weten welk effect de zee heeft op onze gezondheid, en bij uitbreiding de kust. “We weten dat vervuiling een enorme impact heeft op onze oceanen. Maar in hoeverre beïnvloedt ons dat? Hoe sterk hangt onze gezondheid af van een gezonde oceaan?” Daar weten we tot vandaag amper iets over.
De volgende stap in het onderzoek legt rechtstreeks de link met het binnenland. Jana: “We focussen ons op toeristen en tweedeverblijvers: we vragen hen om een neusswab als ze in het binnenland verblijven en aan zee. Zo kunnen we de moleculen in hun neusslijmvlies vergelijken, en analyseren in hoeverre we de biomoleculen opnemen. Daarna willen we onderzoeken welke effecten ze hebben op onze gezondheid.”
Wat wel al gekend is, is: hoe gezonder de zee, hoe meer biomoleculen. Algen, walvissen, kwallen, kreeftjes, garnalen en bacteriën: allemaal produceren ze natuurlijke stoffen die in de zee belanden. Het zijn die biomoleculen die een positief effect kunnen hebben op onze gezondheid.
Het heilzame zachte zand
Ook voor Alexander Hooyberg, doctoraatsonderzoeker aan de Universiteit Gent en het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), is het vraagstuk over de helende werking van de kust de focus van zijn onderzoek. Hij wil achterhalen wat de impact van de kust is op onze mentale gezondheid. “Alle unieke aspecten van de kust spelen mogelijk mee in het verhaal”, legt hij uit. “Denk maar aan de sensorische aspecten: de terugkerende patronen van de duinen aan de kustlijn, de kleur van de zee of het geluid van de golven. Ook die hebben wellicht een impact op hoe we ons voelen.” Zelfs de ondergrond zou een rol spelen, verklapt hij: “Uit onderzoek blijkt dat we zachte ondergronden als meer rustgevend ervaren dan harde.”
Zijn studie is zelfs een van de eerste onderzoeken dat de impact van de kust op onze mentale gezondheid vergelijkt met die van groene en stedelijke omgevingen. Alexander: “Heeft een kustomgeving een gelijkaardig effect op onze mentale gezondheid als een groene omgeving? Heeft de kust daadwerkelijk een positief effect, en ondervinden mensen ook negatieve gevoelens aan de kust? En reageert ons lichaam dan ook op de kust? En is er bijvoorbeeld een verschil tussen de effecten van wandelen en zitten? Dat zijn allemaal vragen die we verder willen onderzoeken.”
Doctoraatsonderzoeker Alexander Hooyberg: "Alle unieke aspecten van de kust spelen mogelijk mee in het verhaal."
Harde bewijzen zijn er voorlopig nog niet, en het kan evengoed bij een placebo-effect blijven. Maar wie weet: misschien schrijven dokters binnenkort een portie zee voor als onderdeel van een behandelingsplan.
Voor zijn volgende studie ‘De psychofysiologie van wandelen’ heeft Alexander 100 proefpersonen nodig om de effecten van een wandeling aan de kust vs. in het binnenland te onderzoeken.
Lees ook
Zwemmen in de Noordzee: is dat wel veilig (met al die kwallen)?
Kwallen zijn voor veel strandgangers het laatste dat ze willen zien, laat staan voelen in het water. Toch hoeven we ons niet al te veel zorgen te maken en valt het heus wel mee met het gif van onze kwallen. Word je toch gestoken? Dan kan je enkele dingen doen tegen de pijn. Plassen bijvoorbeeld, of is dat maar een fabeltje?
Lees ook
Imke zoekt naar verloren stemmen
Imke Kissel onderzoekt eenzijdige stembandverlamming en wil de therapieën beter afstellen op de noden van patiënten.
Wennen aan de hitte duurt zo’n veertien dagen
Ons lichaam kan zich voor een groot deel aanpassen aan tropische temperaturen.
Hoe (on)gezond is piekeren?
Piekeren doen we allemaal wel eens. Het kan zelfs goed zijn voor onze mentale huishouding, zegt professor Ernst Koster (vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie). Maar het kan ook uit de hand lopen.
Is er een oplossing op komst voor pollenallergie?
Last van hooikoorts? Je bent niet alleen: wereldwijd is maar liefst 1 op de 3 allergisch. “We verwachten dat dit aantal alleen nog meer zal stijgen”, voorspelt professor Philippe Gevaert. “Maar, geen nood: er is een oplossing in de maak.”
