Geneeskunde-alumna Babette Van Rafelghem (30) is forensisch arts en beeldend kunstenaar. Tijdens de werkuren probeert ze de oorzaak van verdachte overlijdens te achterhalen. Als kunstenaar wil ze, onder andere met haar boek Post Mortem, laten zien hoe prachtig het menselijk lichaam ‘onder de motorkap’ oogt.
In het kort
- Babette Van Rafelghem studeerde af als arts in 2018 en raakte geboeid door het visuele aspect van geneeskunde.
- Als wetsdokter onderzoekt ze verdachte overlijdens.
- Als kunstenaar tekent ze de binnenkant van het menselijk lichaam.
- Met haar boek Post Mortem combineert Babette wetenschap en kunst.
Gent is een topstad. “Ik heb hier graag gestudeerd en woon zelfs nog steeds in hetzelfde huisje als toen, hoewel pendelen naar Antwerpen niet evident is. Toen ik aan de UGent begon, ging er een wereld voor me open. Ik leerde op mijn eigen benen te staan en genoot van de invloeden die uit alle richtingen op me afkwamen. Ook studeren in wondermooie historische bibliotheken, zoals die van de Boekentoren, vond ik superleuk. Maar heel eerlijk? Ik ben blij dat ik nu mag werken en dat ik van het blokken en de stages verlost ben.”
Het is absurd om op je 18de te moeten kiezen wat je voor de rest van je leven wil doen. “In het middelbaar had ik goeie punten voor biologie en kreeg ik de raad om aan het toelatingsexamen arts deel te nemen. Zelf had ik geen idee wat ik wilde doen. Het visuele aspect van geneeskunde sprak me aan: de medische boeken, anatomische prenten, de Körperwelten-expo… Wellicht klinkt het raar, maar ik wilde helemaal geen dokter worden. Het besef dat dat wel de bedoeling was, zorgde voor heel wat stress, zeker in stageperiodes. Ik zag mezelf niet werken als ziekenhuisarts, met patiënten en dagelijkse taken. Toen ik een zeldzame stageplaats in de forensische geneeskunde vond, wist ik: dit is mijn plek. Geen enkel ander specialisme zou me liggen.”
Dit beroep is niet voor iedereen weggelegd. “‘Ik had dat ook willen worden!’, hoor ik soms. Zeker sinds mijn boek uit is. Maar er zijn ook nadelen aan de job verbonden. Dikwijls werk ik ’s nachts, met onregelmatige uren en niet in de properste omstandigheden. Als je de forensische geneeskunde vergelijkt met andere specialismen verdient het ook niet geweldig goed. Onze stagiaires zijn heel nieuwsgierig, maar de job effectief doen is een ander paar mouwen. We zien vaak schrijnende, trieste zaken die je beeld van de mensheid kunnen aantasten. Dat moet je van je kunnen afzetten. Gelukkig lukt me dat.”
Geneeskunde draait om mensen beter maken, maar de dood hoort er ook bij. “Studenten moeten daar beter op worden voorbereid. Artsen die afstuderen, weten bijvoorbeeld amper hoe ze een overlijdensakte moeten invullen. Er bestaan zoveel misverstanden over, hallucinant eigenlijk. Dat is een grote frustratie op onze dienst.”
Tekenen is een ideale uitlaatklep. “Ik deed het altijd al, uit elke fase van mijn kindertijd hebben mijn ouders tekeningen ingescand. Soms tekende ik samen met mijn mama, die bakken talent heeft maar jammer genoeg gestopt is. Met mijn boek ben ik vier of vijf jaar bezig geweest. Voordat het idee voor een boek ontstond, maakte ik al een reeks illustraties over autopsies. Eerst tekende ik met een fijne pen op kalkpapier. Daaronder kwam een gekleurde aquarellaag. Ik gebruikte mijn eigen hoofd en lichaam, omdat het handig is en uit ethische overwegingen, omdat ik er de baas over ben. Ook het hoofd van mijn vriend en dat van mijn broer zijn in het boek te spotten (lacht). Toen het idee voor het boek groeide, heb ik een structuur uitgewerkt en verhalen aan de tekeningen gekoppeld. Ik wil op die manier uitleggen wat we in ons werk precies doen en wat je van een autopsie mag verwachten. Zo hoop ik de afkeer die velen erbij voelen wat te milderen. Wat je niet kent, boezemt natuurlijk angst in.”
"We zien vaak schrijnende, trieste zaken die je beeld van de mensheid kunnen aantasten. Dat moet je van je kunnen afzetten. Gelukkig lukt me dat.
Schoonheid zit vanbinnen. “De binnenkant van het menselijk lichaam is prachtig. Dat wil ik met die tekeningen bewijzen. Té vaak ligt de nadruk op het gruwelijke, op het duistere en pijn, zoals in horrorfilms. Ik associeer onze binnenkant met bewondering en schoonheid.”
Kunst en wetenschap kunnen hand in hand gaan. “In mijn tekeningen weiger ik een van de twee te laten overheersen: ze zijn allemaal wetenschappelijk correct. Toen ik hoorde dat mijn boekvoorstelling in het GUM (Gents Universiteitsmuseum) mocht plaatsvinden, was ik dan ook dolblij. Wetenschap en kunst worden er met elkaar verzoend en als evenwaardig beschouwd. Voor ons land is dat uniek.”
De waarheid is niet zwart-wit. “Een juridische uitspraak is binair: iemand wordt al dan niet schuldig bevonden. Maar de medische waarheid staat eerder voor grijstinten. Wat is er waarschijnlijk gebeurd, wat minder waarschijnlijk, wat is uitgesloten? Het juridische en het medische vallen daarom soms moeilijk met elkaar te rijmen. Wij geven graden van onzekerheid op een verstaanbare manier door aan onze opdrachtgevers van justitie, die er vervolgens hun ding mee doen. Daar zit een dualiteit in."
Liever in team dan solo. “Als wetsdokter vorm ik slechts één schakel in het achterhalen van wat er gebeurd is. We werken samen met ballistisch deskundigen, verkeersdeskundigen, toxicologen…Tunnelvisie is de grootste valkuil in onze job. Wij zijn altijd voorzichtig, altijd kritisch.”
"Heel eerlijk? Ik ben blij dat ik nu mag werken en dat ik van het blokken en de stages verlost ben.” ( (c) Babette Van Rafelghem)
Geloof niet alles wat ze op tv zeggen. “Hoewel ik geïntrigeerd ben door tv-series over misdaad en moord kan ik me ergeren aan fictieve wetsdokters die te stellig uit de hoek komen: ‘Ik kan zo al zien dat dit of dat is gebeurd’. In realityreeksen is er vaak meer ruimte voor nuance, net als in truecrime-podcasts. Die luister ik vaak tijdens het pendelen. Het eerste seizoen van Bear Brook is bijvoorbeeld een hele goeie. Het gaat over de identificatie van een aantal lichamen die in vaten werden gevonden. Meer ga ik niet verklappen. Aanrader! Zeker als je, zoals ik, in de ban bent van de wetenschap en het menselijk lichaam.”
Babette Van Rafelghem is wetsdokter en beeldend kunstenaar. Ze studeerde van 2012 tot 2018 geneeskunde aan de UGent en specialiseerde zich verder als forensisch geneeskundige aan de UAntwerpen. Ze groeide op in Oosterzele, woont in Gent. Afgelopen oktober 2024 kwam haar eerste boek uit, Post Mortem – Atlas van de autopsie.
Lees ook
Biowetenschappen: één richting, meerdere wegen
Deze industrieel ingenieurs volgden alle drie een andere afstudeerrichting. De ene staat landbouwers bij, nummer twee werkt rond duurzame waterinstallaties en de derde bleef bij zijn grote liefde: bakken.
Terug naar de UGent met Bert De Backer: "Ik presteerde op mijn best wanneer er punten werden uitgedeeld"
Tussen 2002 en 2006 spendeerde wieleranalist en net geen Masterchef Bert De Backer heel wat tijd in de iconische sportzaal van het HILO aan de Watersportbaan. Vandaag keert hij terug naar die UGent-plek vol herinneringen. Pure nostalgie!
UGent-alumnus van het jaar Stefan Hertmans: "De universiteit heeft mij geëmancipeerd”
Gelauwerd auteur, essayist en dichter Stefan Hertmans heeft een sterke band met de UGent: als alumnus, later als doctorandus en gastdocent. Academisch onderzoek speelt tot vandaag een sleutelrol in zijn werk en de basis daarvoor werd gelegd aan de UGent. “Mijn filosofische vorming is essentieel geweest in mijn denken. De universiteit heeft mij het vermogen geschonken om in twijfel een vorm van waarheid te zien."
Bio-ingenieur: één richting, meerdere wegen
Vanuit een brede interesse in wetenschap kozen ze voor de richting bio-ingenieur, maar waar bracht die keuze hen uiteindelijk? De ene verduurzaamt alle mogelijke bedrijven, terwijl de andere premium alcoholvrije dranken ontwikkelt. Wannes, Laurens, Rik en Charlotte - vier boeiende verhalen over hoe één opleiding leidt tot verrassende carrières.
