Wat kikkers ons kunnen leren over de oorsprong van menselijk haar

Kikker

Wanneer in de evolutie ontstonden haar en nagels? UGent-onderzoeker Kris Vleminckx toont aan dat het genetische programma om een mensenhaar te maken wel vijftig miljoen jaar ouder is dan gedacht.

Miljoenen jaren geleden kropen waterdieren uit het water op het land. De evolutie van deze nieuwe landdieren ging gepaard met het verschijnen van harde huidaanhangsels zoals klauwen, schubben, veren en haar. Men wist lang niet wanneer het genetische programma voor de ontwikkeling van deze huidaanhangsels precies ontstaan is. Dankzij onderzoek bij de klauwkikker heeft Kris Vleminckx van de faculteit Wetenschappen, samen met de onderzoeksgroep van Leopold Eckhart (Universiteit Wenen), ontdekt dat dit genetische programma veel ouder is dan gedacht.

Je onderzocht de oorsprong van mensenhaar via de klauwkikker. Waarom?

“De klauwen van de klauwkikker bestaan uit speciale eiwitten (keratines). Die eiwitten lijken sterk op de hoofdbestanddelen van haar en nagels in zoogdieren, en dus ook op de bestanddelen in mensenhaar.”

Wat heb je dan precies onderzocht bij de klauwkikker?

“Via de CRISPR-technologie schakelden we een specifiek gen in de klauwkikker uit, wat resulteerde in klauwkikkers zonder klauwen. We wisten al dat een aandoening van dat gen bij mensen zorgt voor kleinere nagels of minder haar. Wij konden nu aantonen dat dit gen ook bij kikkers essentieel is voor het vormen van klauwen. Dat ene gen controleert dus de vorming van die speciale eiwitten bij zowel mensen als kikkers.”

Wat betekent dit resultaat?

“Dat het genetische programma om klauwen, haar en nagels te vormen véél ouder is dan gedacht. Men dacht dat dit genetische programma ontstaan was na de opsplitsing tussen amfibieën en de voorlopers van vogels en zoogdieren, zo’n 310 miljoen jaar geleden. Maar onze ontdekking toont aan dat het programma er al veel vroeger was, namelijk bij de gemeenschappelijke voorouders van kikkers en mensen, zo’n 360 miljoen jaar geleden.”

Wat is de volgende stap in het onderzoek?

“We weten nog niet hoe het genetische programma dat klauwen vormt tijdens de evolutie overgaat naar het vormen van haar. Maar dat kan ik zelf niet onderzoeken aangezien klauwkikkers geen haar hebben (lacht). Dat is dus iets voor mijn collega’s.”

(foto: Amelie Fossoul)

Lees ook

Van Noordzee tot museum: de onwaarschijnlijke reis van potvis Valentijn

12 februari 1989. Op het strand van Oostduinkerke spoelt een kolos van een potvis aan. 30 jaar zal de potvis dankzij een team UGent’ers onder de leiding van professor Pieter Cornillie een tweede leven krijgen in het NAVIGO visserijmuseum.

Navigo
view

Onderzoeker ontwikkelt simulatietool voor meer duurzame veehouderij

Het energiegebruik in de veehouderij kan veel duurzamer. Onderzoeker Manon Everaert ontwikkelt een simulatietool waarmee veehouders de baten kunnen berekenen van verschillende duurzame energietechnieken.

Varken
view

Moeten we ons zorgen maken over de vogelgriep?

Zorgwekkend nieuws uit de Verenigde Staten. Daar is het vogelgriepvirus overgegaan van vogels op runderen, en zelfs op een mens. Hoe zit het bij ons? We stelden onze vragen aan professor Jeroen Dewulf, epidemioloog aan de faculteit Diergeneeskunde.

Vogelgriep
view

Dierenartsen op zoek naar betere griepvaccins voor de mens

De jaarlijkse griepprik is niet altijd even doeltreffend en daarom is de medische wereld al lang op zoek naar een griepvaccin dat een bredere bescherming biedt. Ook aan de faculteit Diergeneeskunde wordt meegezocht.

Vaccin
view