Zorgwekkend nieuws uit de Verenigde Staten. Daar is het vogelgriepvirus overgegaan van vogels op runderen, en zelfs op een mens. De WHO verklaarde ondertussen al dat het bezorgd is over de situatie.
Maar hoe zit het bij ons? We stelden onze vragen aan professor Jeroen Dewulf, epidemioloog aan de faculteit Diergeneeskunde.
Jeroen, hoe zit het precies met de vogelgriep? Wat is de situatie vandaag (april 2024)?
“In België, en bij uitbreiding in West-Europa, is het redelijk rustig momenteel. Dat betekent natuurlijk niet dat het virus weg is. Het circuleert nog en kan dus op elk moment terug uitbreken. Ook in de Verenigde Staten vallen de besmettingen bij vogels op zich wel mee, maar de grote bezorgdheid is dat het virus daar recent is overgesprongen op runderen. We gingen er altijd vanuit dat die dieren zo goed als niet gevoelig zijn voor het H5N1-vogelgriepvirus. Maar dat klopt blijkbaar niet meer. We zien ook dat runderen anders reageren op de ziekte. Ze krijgen uierontstekingen in plaats van dat het virus de longen aantast. Het zijn die atypische zaken die toch wel wat zorgen baren.”
Onlangs is in de VS ook een mens besmet geraakt, hoe is dat kunnen gebeuren?
“Het virus is overgegaan op een veehouder die nauw contact had met de geïnfecteerde runderen. Hoe de overdracht heeft plaatsgevonden is nog steeds niet volledig duidelijk. Gelukkig is de veehouder maar mild ziek geweest en intussen genezen. Toch is dit een belangrijk event, want het virus maakt hier opnieuw een sprong op een nieuwe diersoort, de mens. Dat is niet zo’n goed nieuws, want iedere sprong naar een andere diersoort kan erop wijzen dat het virus veranderd is of houdt het risico op zo’n mutatie in. Dat maakt het onvoorspelbaarder. Er zijn trouwens ook katten besmet geraakt. Die hadden rauwe melk van een besmette koe gedronken. Ook dat is nieuw.”
Dit gebeurt allemaal over de plas, moeten wij ons zorgen maken?
“Voorlopig niet. Maar het virus past zich makkelijk aan. We kunnen dus niet uitsluiten dat het bij ons ook niet een sprong kan maken. We moeten zo snel mogelijk begrijpen wat er aan de hand is in de VS, zodat we de nodige voorzorgsmaatregelen kunnen nemen. We vragen dierenartsen nu om extra waakzaam te zijn als ze koeien met chronische uierontstekingen zien, en om in dat geval stalen te nemen.”
“Voor alle duidelijkheid, de melk die wij drinken is gepasteuriseerd en bijgevolg volledig veilig. Mocht het virus aanwezig zijn bij runderen in België, dan wordt het virus gedood tijdens de UHT-bewerking. Je moet wel opletten met rauwe melk, maar dat is sowieso niet nieuw.”
Welke maatregelen nemen we in België?
“Er is een tijdje een ophokplicht geweest voor pluimvee, maar aangezien we veel minder gevallen zien de laatste weken, is die sinds kort opgeheven. Er is wel een continu monitoringsysteem. Als er dode wilde vogels gevonden worden, worden die onderzocht op vogelgriep. Dat gebeurt door een autopsie en door virologisch en serologisch onderzoek (red. onderzoek naar antigenen of antistoffen in het bloed).”
“Vogelgriep is ook een aangifteplichtige ziekte. Als pluimveehouders of dierenartsen een grote sterfte zien, zijn ze verplicht om dat te melden. Zo kunnen uitbraken snel gedetecteerd en onder controle gehouden worden.”
Mocht er zich nu toch een grote uitbraak voordoen, hoe zijn we daarop voorbereid?
“Door die continue monitoring zien we infectiehaarden snel opduiken. Zo kunnen we verspreiding naar andere pluimveebedrijven zoveel mogelijk vermijden. Ten tweede hebben we ook een goed bestrijdingssysteem. Een besmet bedrijf wordt dan helemaal geïsoleerd en er wordt een bufferzone rond opgesteld waarbinnen geen dieren mogen verplaatst worden.
“De laatste jaren zetten we ook erg in op bioveiligheid met preventieve maatregelen. Dat gaat dan over het reinigen en ontsmetten van transportvoertuigen. Allerlei hygiënische maatregelen voor de bezoekers van die bedrijven, de dierenartsen, de werknemers enzovoort. En dat lijkt zijn vruchten af te werpen aangezien we voorlopig geen massale verspreiding tussen pluimveebedrijven meer zien.”
“Het laatste nieuwe bestrijdingsmiddel is vaccinatie. In Frankrijk is men begonnen met het vaccineren van eenden en ganzen. Dat is niet zo evident, maar de resultaten zijn bemoedigend. Ook wij gaan daar wetenschappelijk veel uit kunnen leren.”
Conclusie?
In België hoeven we ons voorlopig geen zorgen te maken. Doordat onderzoekers nu een aantal nieuwigheden vaststellen bij het virus, wordt de situatie in de VS op de voet gevolgd. Voorlopig is er nog geen verklaring voor hoe de runderen daar besmet geraken. Amerikaanse wetenschappers zoeken dat momenteel uit en ook in België lopen de nodige studies. Jeroen verwacht in de komende weken meer nieuws, zodat ook wij ons kunnen voorbereiden mocht het virus bij ons de sprong wagen op andere diersoorten.
Jeroen Dewulf is professor aan de faculteit Diergeneeskunde van de UGent. Hij heeft een brede expertise op het gebied van veterinaire epidemiologie, met een focus op de controle van infectieziekten in de veehouderij. Zijn onderzoek richt zich onder andere op het verbeteren van de gezondheid van dieren, het verminderen van antibioticagebruik in de veehouderij en het verbeteren van de voedselveiligheid.
Lees ook
Lossen we in 2025 de burn-out epidemie bij jongeren op?
Burn-out, ooit een term die voornamelijk werd geassocieerd met werkende volwassenen, duikt steeds vaker op bij jongeren en jongvolwassenen. Het lijkt wel alsof we te maken hebben met een epidemie. Maar is dat zo?
Stappen we in 2025 met een DNA-paspoort de apotheek binnen?
Apotheker Koen Deserranno wil farmacogenetica dit jaar op de kaart zetten in België. Die innovatieve tak in de wetenschap gaat na hoe het DNA van een patiënt de werking van een geneesmiddel beïnvloedt.
Chelly’s strijd tegen leukemie: “We hebben je nodig – registreer je als stamceldonor”
Toen Chelly Kerkhof in december 2023 de diagnose acute myeloïde leukemie kreeg, stond haar wereld stil. Op 26-jarige leeftijd, in het laatste jaar van haar masterstudie Communicatiewetenschappen aan de UGent, werd ze plotseling geconfronteerd met een keiharde realiteit: haar leven was afhankelijk van een stamceldonor.
Nieuwe techniek om vaccins te produceren en bewaren kan game changer zijn bij virusuitbraken
Bij het indijken van een toekomstige virusuitbraak is er mogelijk een grote rol weggelegd voor de techniek die professor Thomas De Beer en zijn team van de faculteit Farmaceutische Wetenschappen ontwikkelden. Het ‘continu spinvriesdrogen’ kan de ontwikkeling, productie, opslag en transport van bijvoorbeeld mRNA-vaccins versnellen en vergemakkelijken.
