Zorgwekkend nieuws uit de Verenigde Staten. Daar is het vogelgriepvirus overgegaan van vogels op runderen, en zelfs op een mens. De WHO verklaarde ondertussen al dat het bezorgd is over de situatie.
Maar hoe zit het bij ons? We stelden onze vragen aan professor Jeroen Dewulf, epidemioloog aan de faculteit Diergeneeskunde.
Jeroen, hoe zit het precies met de vogelgriep? Wat is de situatie vandaag (april 2024)?
“In België, en bij uitbreiding in West-Europa, is het redelijk rustig momenteel. Dat betekent natuurlijk niet dat het virus weg is. Het circuleert nog en kan dus op elk moment terug uitbreken. Ook in de Verenigde Staten vallen de besmettingen bij vogels op zich wel mee, maar de grote bezorgdheid is dat het virus daar recent is overgesprongen op runderen. We gingen er altijd vanuit dat die dieren zo goed als niet gevoelig zijn voor het H5N1-vogelgriepvirus. Maar dat klopt blijkbaar niet meer. We zien ook dat runderen anders reageren op de ziekte. Ze krijgen uierontstekingen in plaats van dat het virus de longen aantast. Het zijn die atypische zaken die toch wel wat zorgen baren.”
Onlangs is in de VS ook een mens besmet geraakt, hoe is dat kunnen gebeuren?
“Het virus is overgegaan op een veehouder die nauw contact had met de geïnfecteerde runderen. Hoe de overdracht heeft plaatsgevonden is nog steeds niet volledig duidelijk. Gelukkig is de veehouder maar mild ziek geweest en intussen genezen. Toch is dit een belangrijk event, want het virus maakt hier opnieuw een sprong op een nieuwe diersoort, de mens. Dat is niet zo’n goed nieuws, want iedere sprong naar een andere diersoort kan erop wijzen dat het virus veranderd is of houdt het risico op zo’n mutatie in. Dat maakt het onvoorspelbaarder. Er zijn trouwens ook katten besmet geraakt. Die hadden rauwe melk van een besmette koe gedronken. Ook dat is nieuw.”
Dit gebeurt allemaal over de plas, moeten wij ons zorgen maken?
“Voorlopig niet. Maar het virus past zich makkelijk aan. We kunnen dus niet uitsluiten dat het bij ons ook niet een sprong kan maken. We moeten zo snel mogelijk begrijpen wat er aan de hand is in de VS, zodat we de nodige voorzorgsmaatregelen kunnen nemen. We vragen dierenartsen nu om extra waakzaam te zijn als ze koeien met chronische uierontstekingen zien, en om in dat geval stalen te nemen.”
“Voor alle duidelijkheid, de melk die wij drinken is gepasteuriseerd en bijgevolg volledig veilig. Mocht het virus aanwezig zijn bij runderen in België, dan wordt het virus gedood tijdens de UHT-bewerking. Je moet wel opletten met rauwe melk, maar dat is sowieso niet nieuw.”
Welke maatregelen nemen we in België?
“Er is een tijdje een ophokplicht geweest voor pluimvee, maar aangezien we veel minder gevallen zien de laatste weken, is die sinds kort opgeheven. Er is wel een continu monitoringsysteem. Als er dode wilde vogels gevonden worden, worden die onderzocht op vogelgriep. Dat gebeurt door een autopsie en door virologisch en serologisch onderzoek (red. onderzoek naar antigenen of antistoffen in het bloed).”
“Vogelgriep is ook een aangifteplichtige ziekte. Als pluimveehouders of dierenartsen een grote sterfte zien, zijn ze verplicht om dat te melden. Zo kunnen uitbraken snel gedetecteerd en onder controle gehouden worden.”
Mocht er zich nu toch een grote uitbraak voordoen, hoe zijn we daarop voorbereid?
“Door die continue monitoring zien we infectiehaarden snel opduiken. Zo kunnen we verspreiding naar andere pluimveebedrijven zoveel mogelijk vermijden. Ten tweede hebben we ook een goed bestrijdingssysteem. Een besmet bedrijf wordt dan helemaal geïsoleerd en er wordt een bufferzone rond opgesteld waarbinnen geen dieren mogen verplaatst worden.
“De laatste jaren zetten we ook erg in op bioveiligheid met preventieve maatregelen. Dat gaat dan over het reinigen en ontsmetten van transportvoertuigen. Allerlei hygiënische maatregelen voor de bezoekers van die bedrijven, de dierenartsen, de werknemers enzovoort. En dat lijkt zijn vruchten af te werpen aangezien we voorlopig geen massale verspreiding tussen pluimveebedrijven meer zien.”
“Het laatste nieuwe bestrijdingsmiddel is vaccinatie. In Frankrijk is men begonnen met het vaccineren van eenden en ganzen. Dat is niet zo evident, maar de resultaten zijn bemoedigend. Ook wij gaan daar wetenschappelijk veel uit kunnen leren.”
Conclusie?
In België hoeven we ons voorlopig geen zorgen te maken. Doordat onderzoekers nu een aantal nieuwigheden vaststellen bij het virus, wordt de situatie in de VS op de voet gevolgd. Voorlopig is er nog geen verklaring voor hoe de runderen daar besmet geraken. Amerikaanse wetenschappers zoeken dat momenteel uit en ook in België lopen de nodige studies. Jeroen verwacht in de komende weken meer nieuws, zodat ook wij ons kunnen voorbereiden mocht het virus bij ons de sprong wagen op andere diersoorten.
Jeroen Dewulf is professor aan de faculteit Diergeneeskunde van de UGent. Hij heeft een brede expertise op het gebied van veterinaire epidemiologie, met een focus op de controle van infectieziekten in de veehouderij. Zijn onderzoek richt zich onder andere op het verbeteren van de gezondheid van dieren, het verminderen van antibioticagebruik in de veehouderij en het verbeteren van de voedselveiligheid.
Lees ook
Anne-Sofie zoekt geneesmiddelen tegen kanker in de bodem van het bos
Als je onderzoeker Anne-Sofie De Rop niet op bureau of in het labo van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen vindt, is ze in het bos bodemstalen aan het nemen. In die bodem hoopt ze toekomstige geneesmiddelen te vinden tegen bijvoorbeeld kanker en diabetes.
Onderzoek naar zeldzame oogziekten aan de UGent: “We mogen zeggen dat we tot de wereldtop behoren”
Zo’n 8 procent van de bevolking heeft een zeldzame ziekte. In België gaat het om 800.000 patiënten. Een van hen is de anderhalfjarige Oliver die blind werd geboren. Hij wordt van dichtbij gevolgd door professor Bart Leroy, die met zijn team opmerkelijke vooruitgang boekt in het onderzoek naar zeldzame oogaandoeningen.
Zijn vitaminepillen onschuldig?
Een dagelijkse dosis vitamines en mineralen is voor heel wat mensen deel van hun routine geworden. Zeker in de winter grijpen we massaal naar vitamine D, omdat we denken dat we zo onze weerstand versterken. Maar klopt dat en is het dagelijkse vitaminepilletje wel zo onschuldig?
Stoppen met slaapmiddelen: zo doe je het veilig en verantwoord
In België kreeg één op de vijf mensen in 2023 een voorschrift voor slaapmedicatie. Daarmee is België koploper in Europa. “Veel mensen zien het als een onschuldig pilletje,” zegt huisarts en klinisch farmacoloog Ellen Van Leeuwen, “maar slaapmiddelen zijn geen snoepjes.”
