Uitzonderlijke internationale erkenning voor Marleen Temmerman

17 oktober 2022 |

Een wereldautoriteit is Marleen Temmerman al langer dankzij haar onverzettelijke strijd voor vrouwenrechten en -gezondheid. Nu komt daar een extra erkenning bij als kersvers lid van de National Academy of Medicine. En dat als eerste Belgische vrouw ooit.

De erkenning is niet van de minste. De National Academy of Medicine is het hoogste orgaan op vlak van geneeskunde in de Verenigde Staten. Leden van de academie zijn stuk voor stuk gerenommeerde academici, meestal van toonaangevende Amerikaanse universiteiten, die unieke bijdragen leveren aan de gezondheidszorg.

“Elk van hen verricht prachtig onderzoek dat ook effectief een toepassing in het werkveld vindt”, legt professor emeritus Marleen Temmerman uit. “Als niet-Amerikaanse is het bijzonder moeilijk om daar binnen te geraken.” Maar nu staat ze er zelf tussen en dat had ze nooit verwacht.

Marleen Temmerman
67-33

Dertig jaar geleden in Gent

Noem het gerust Belgische nederigheid, want met de verwezenlijkingen op haar palmares heeft ze nationaal en internationaal een verschil gemaakt. Een van de projecten waar ze best trots op is, startte meer dan dertig jaar geleden toen ze zich als gynaecoloog inzette voor meisjes die het slachtoffer waren van verkrachting.

Marleen: “Ik was actief op het departement Gynaecologie aan het UZ Gent. Met onze dienst werkten we toen samen met huisartsen- en vrouwengroeperingen, maar ook met Stad Gent, de provincie, de politie en justitie om het geweld tegen vrouwen op de agenda te krijgen. Dat koppelden we aan onderzoeksvragen zoals: hoe vaak komt seksueel geweld voor, wat zijn de risicofactoren, hoe goed is de hulpverlening enzovoort.”

Marleen en haar collega's gebruikten die ervaring om een project op poten te zetten waarin hulpverleners leerden hoe ze met slachtoffers van seksueel geweld moeten omgaan.“Slachtoffers van verkrachting kwamen toen nog terecht op spoed tussen andere patiënten, en werden niet met de nodige empathie opgevangen.”

Het project startte aan het UZ Gent, maar groeide uiteindelijk door tot het nationale niveau: met steun van de overheid krijgen hulpverleners in alle Belgische ziekenhuizen zo’n opleiding. Het project lag mee aan de basis van onze huidige zorgcentra.

Problematiek op de wereldkaart gezet

Intussen werd Marleen in 1992 de allereerste vrouwelijke professor gynaecologie in België, en richtte ze het International Centre for Reproductive Health op: een multidisciplinair centrum binnen de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen van de UGent. Vijfentwintig jaar later is het een gerespecteerde instelling in binnen- en buitenland.

Het centrum voert onderzoeksactiviteiten en projecten rond vrouwenrechten uit, en dat zowel in Europa, Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Marleen: “Wij werken niet alleen samen met gezondheidscentra, maar ook met bijvoorbeeld mensenrechtenorganisaties. We zijn een UGent-onderzoekscentrum in België, en tegelijkertijd een grote ngo met zo’n honderdvijftig medewerkers in Kenia en Mozambique. We zijn een van de langst bestaande organisaties die werken rond seksuele en reproductieve gezondheid. We hebben de problematiek op de wereldkaart gezet”, vertelt ze.

Met het ICRH heeft Temmerman een organisatie uit de grond gestampt die uitgroeide tot een internationale speler van belang. “Ik had nooit gedacht dat we zo groot zouden worden toen we twintig jaar geleden begonnen in Kenia”, zei ze erover in een vorig interview.

Van de WHO naar Kenia

Ondertussen woont en werkt ze al zeven jaar in Kenia. Na haar job als hoofd van het Departement voor Reproductieve Gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie ging ze op 62-jarige leeftijd aan de slag bij het Aga Khan Development Network. Het woord ‘pensioen’ staat duidelijk niet in haar woordenboek.

Ze combineert er onderzoek met concrete projecten. Zo werkt ze bijvoorbeeld rond tienerzwangerschappen. Marleen: “In Kenia komt dat voor bij maar liefst een op de vier meisjes. Niet alleen geven we meisjes voorlichting, we begeleiden ze ook tijdens de zwangerschap, controleren ze op HIV en zorgen ervoor dat ze weer naar school kunnen na hun bevalling.” Daarnaast organiseert ze er opleidingen voor hulpverleners. Haar strijd voert ze niet voor niets: de moedersterfte in Kenia is in al die jaren alleen maar gedaald.

“Dankzij de inzet van heel veel mensen”, verklaart Marleen. “Maar de moedersterfte is nog altijd vrij hoog. We moeten dus nog meer inzetten op de kwaliteit van de gezondheidszorg, zeker bij de bevalling. Ook op reproductieve rechten, het recht van een vrouw om zelf te beslissen over de zwangerschap en contraceptie moeten we meer inzetten.”

De ambitie van Marleen

Als lid van de National Academy of Medicine vergroot ze nu haar impact nog meer. “Voor mij voelt het alsof ik in een soort familie terechtkom, met topmensen op allerlei verschillende soorten domeinen. Je legt connecties en bouwt netwerken op, waardoor er nog meer mogelijkheden zijn.”

In eerste instantie is het doel de gezondheidszorg verbeteren, via vooruitgang van de wetenschappen én door meer mensen toegang te geven tot gezondheidszorg. “En dat is ook mijn ambitie, want die ongelijke toegang is nog altijd een groot probleem”, vertelt Marleen. Zo zet ze alweer een grote stap om gezondheid en rechten op de wereldkaart te krijgen.

UGent-Fonds Marleen Temmerman

Het werk dat Marleen Temmerman doet, wordt voor een stuk mogelijk gemaakt door giften. Zo’n vijf jaar geleden richtte ze zelf het UGent-Fonds Marleen Temmerman op. “Met giften aan het fonds steun je onderzoek en opleiding, maar ook vele projecten in Kenia en Mozambique. “Die zijn vaak getrokken door enthousiaste jonge mensen die de fakkel overnemen, en dat maakt me heel gelukkig”, zegt ze daarover.

Wil je het Fonds Marleen Temmerman steunen en zo mee het verschil maken voor vrouwengezondheid en -rechten wereldwijd?

Lees ook

UGent en spelers in de kinderopvang slaan de handen in elkaar voor een betere kinderopvang

De komende vier jaar loopt er via de Leerstoel Kinderopvang een onderzoek aan de UGent naar de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang in Vlaanderen. Het onderzoek komt er door een unieke samenwerking van belangrijke private en publieke spelers in de kinderopvang.

Kinderopvang
view

“Studenten geneeskunde oefenen op levensechte modellen dankzij testament van huisarts”

Hoe voelt een vergrote prostaat aan? Of een knobbeltje in de borst? En hoe leg je een urinesonde aan? Dankzij de nalatenschap van een huisarts kunnen studenten geneeskunde ook zonder echte patiënten hun vaardigheden oefenen in een gloednieuw zelfleerstation.

Skillslab
view

Hoe het testament van een huisarts studenten geneeskunde helpt

Guy De Cloedt, UGent-alumnus en voormalig huisarts in Gent, overleed twee jaar geleden onverwacht aan een infectie. Met zijn nalatenschap werd een fonds opgericht dat het skillslab van de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen ondersteunt. Dokters in spe kunnen zo hun medische vaardigheden beter oefenen.

Universiteitsfonds
view

“Als we in 2050 negen miljard mensen willen voeden, zal dat uit de zee moeten komen”

Mariene bioloog en professor-emeritus Patrick Sorgeloos gaf de voorbije decennia vorm aan de moderne aquacultuur. Als zijn carrière hem één ding duidelijk gemaakt heeft, dan is het dat er een cruciale rol weggelegd is voor de aquacultuur om voedselzekerheid te blijven garanderen. 

Patrick Sorgeloos
view