Witte vingers bij koud weer? Lastig, maar niet (altijd) zorgwekkend

Koude handen

Zo’n tien procent van de bevolking heeft er last van: spierwitte vingers als het koud is. Soms enkel de vingertoppen, bij anderen slechts bepaalde vingers. Van zodra je terug in de warmte komt, maakt de verkleuring plaats voor jeuk. Het beestje heeft een naam: het fenomeen van Raynaud. Gelukkig is het (in de meeste gevallen) niets om je zorgen over te maken.

“Ik heb er zelf helaas ook last van”, zegt professor Vanessa Smith. Ze is hoofddocent reumatologie aan de UGent en leidt de Systeemsclerose-unit van het UZ Gent. Zijzelf, haar moeder én haar dochter hebben het fenomeen van Raynaud. Vingers die bij koud weer plots verkleuren. Spierwit, terwijl de rest van de hand normaal blijft. Of soms zelfs blauw of paars.

Geen bloed meer in de vingers

Waar komt die plotse verkleuring vandaan? “Bij koude prikkels nijpen de bloedvaatjes in de vingers samen. Daardoor kan er geen bloed meer naar de vingers stromen en worden ze spierwit”, legt professor Smith uit. “Van zodra je opnieuw in de warmte komt, kan het bloed weer stromen en worden je vingers plots knalrood en tintelen en jeuken ze heel hard. Dat is niet alleen vervelend, maar het kan ook beangstigend zijn voor mensen die voor het eerst zo’n aanval krijgen.”

Zorgen hoef je je niet te maken. “Meestal is er geen onderliggende oorzaak en spreken we van een primaire vorm van het fenomeen van Raynaud, een soort overgevoeligheid aan koude. Best vervelend, maar gelukkig kan het geen kwaad.”

Koude handen

“Ik heb er zelf helaas ook last van”, zegt professor Vanessa Smith. Zijzelf, haar moeder én haar dochter hebben het fenomeen van Raynaud. Vingers die bij koud weer plots verkleuren.

67-33

Wat je zelf kan doen

Hoe het komt dat de ene persoon er wel last van heeft en de andere niet? “Het zit vaak in de familie, maar ook mensen die medicatie nemen tegen een hoge bloeddruk lopen meer kans om het fenomeen van Raynaud te krijgen, net als mensen die bijvoorbeeld een trauma aan de vingers hebben gehad. Maar het kan ook met je beroep te maken hebben. Als je vaak met een drilboor werkt bijvoorbeeld, maak je er meer kans op.”

Gelukkig kun je — als je last hebt van het fenomeen van Raynaud — ook vermijden dat je een aanval krijgt. “Het beste dat je kan doen is vermijden dat je koud krijgt. Ga in de winter niet naar buiten in een T-shirt en koop goede handschoenen.”

Koude handen

“Bij koude prikkels nijpen de bloedvaatjes in de vingers samen. Daardoor kan er geen bloed meer naar de vingers stromen en worden ze spierwit”, legt professor Smith uit.

Onderliggende aandoening

Gevaarlijk is die primaire vorm niet, maar in bepaalde gevallen kunnen verkleurde vingers ook wijzen op een onderliggende ziekte. “In dat geval spreken we van een secundaire vorm van Raynaud en kan er een onderliggende immunologische of reumatologische aandoening zijn, zoals systeemsclerose.”

Systeemsclerose is een zeldzame en chronische reumatische aandoening. 1 op de 10.000 personen heeft de ziekte. “Het kan niet alleen de huid, maar ook de organen aantasten. In sommige gevallen is het dus ook dodelijk”, waarschuwt professor Smith, die de ziekte onderzoekt.

Gelukkig is systeemsclerose heel zeldzaam en relatief makkelijk op te sporen. “Met een nagelriemonderzoek — ook wel capillaroscopie — kunnen we zien of de bloedvaten geen afwijkende vorm hebben. Als ze eruitzien als een kam, is de doorbloeding goed. Wijkt de vorm af? Dan bestaat de kans dat systeemsclerose de bloedvaten heeft aangetast.”

Handschoenen in de aanslag

Nu de temperaturen dalen, halen mensen met het fenomeen van Raynaud maar beter hun handschoenen van onder het stof. “Het moet daarom niet eens vriezen. Ook bij temperaturen tussen de tien en de vijftien graden draag je beter al handschoenen om te vermijden dat je een aanval krijgt.”

Als gewone handschoenen onvoldoende helpen, kan je opteren voor elektrisch verwarmde handschoenen. “Die kunnen zelfs de toppen van je vingers lekker warm houden.” En zo verdwijnen ook de witte vingers als sneeuw voor de zon.

Lees ook

Anne-Sofie zoekt geneesmiddelen tegen kanker in de bodem van het bos

Als je onderzoeker Anne-Sofie De Rop niet op bureau of in het labo van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen vindt, is ze in het bos bodemstalen aan het nemen. In die bodem hoopt ze toekomstige geneesmiddelen te vinden tegen bijvoorbeeld kanker en diabetes.

Anne-Sofie De Rop
weergeven

Onderzoek naar zeldzame oogziekten aan de UGent: “We mogen zeggen dat we tot de wereldtop behoren”

Zo’n 8 procent van de bevolking heeft een zeldzame ziekte. In België gaat het om 800.000 patiënten. Een van hen is de anderhalfjarige Oliver die blind werd geboren. Hij wordt van dichtbij gevolgd door professor Bart Leroy, die met zijn team opmerkelijke vooruitgang boekt in het onderzoek naar zeldzame oogaandoeningen.

Oliver
weergeven

Zijn vitaminepillen onschuldig?

Een dagelijkse dosis vitamines en mineralen is voor heel wat mensen deel van hun routine geworden. Zeker in de winter grijpen we massaal naar vitamine D, omdat we denken dat we zo onze weerstand versterken. Maar klopt dat en is het dagelijkse vitaminepilletje wel zo onschuldig?

Vitaminen
weergeven

Stoppen met slaapmiddelen: zo doe je het veilig en verantwoord

In België kreeg één op de vijf mensen in 2023 een voorschrift voor slaapmedicatie. Daarmee is België koploper in Europa. “Veel mensen zien het als een onschuldig pilletje,” zegt huisarts en klinisch farmacoloog Ellen Van Leeuwen, “maar slaapmiddelen zijn geen snoepjes.”

Slaapmiddelen
weergeven