Daar is de herfst, daar komen de spinnen! Voor Bram Vanthournout van de vakgroep Biologie is dit de mooiste tijd van het jaar. Samen met Natuurpunt organiseert hij dit jaar de tweede grote kruisspintelling in Vlaanderen. Voor durfdenken.be dook Bram in zijn statistieken op zoek naar de spinnen die het vaakst werden opgemerkt.
1. Kruisspin (1452 waarnemingen)
De top-5 van meest gespotte spinnen heeft een duidelijke winnaar: de Kruisspin! Niet verrassend, gezien het een grote spin is die makkelijk te vinden valt in het midden van het web. Haar kleur varieert van lichtgeel, bleekbruin, donkerbruin tot zelfs zwart. De Kruisspin is bijna altijd buitenshuis te vinden, en is te herkennen aan het typische kruis op het achterlijf. Het is een van onze meest succesvolle spinnen omdat ze kan leven in verschillende habitats en bijzonder efficiënt prooien vangt – ze kan bijvoorbeeld makkelijk wespen de baas. Na het uitkomen van de jonge spinnen blijven die nog even samen. Je kan dan een typische bol van kleine spinnetjes spotten. Als je ze stoort lijkt de bol te ontploffen en vluchten ze in alle richtingen weg.
2. Gewone huisspin (225 waarnemingen)
Een donker gekleurde spin, met eenkleurige poten, die niet van droge plaatsen houdt, en anders dan de naam doet vermoeden ook vaak in open lucht te vinden is. De Gewone huisspin is één van de soorten waarvan in het najaar wel eens een volwassen mannetje in de badkuip wordt aangetroffen. Die belandt daar tijdens zijn zoektocht naar een vrouwtje en geraakt er niet meer uit omdat hij geen ‘zuignapjes’ heeft op zijn poten. Ze kunnen wat intimiderend overkomen door hun grootte en lange poten maar zijn over het algemeen ongevaarlijk!
3. Grote trilspin (218 waarnemingen)
Lang achterlijf en hele lange dunne poten. De Grote trilspin vind je vaak terug in een hoek van het plafond, in de kelder of de garage. Ze heeft haar naam niet gestolen: als je de trilspin stoort in haar web, zal ze beginnen trillen aan zo’n hoge snelheid dat haar contouren wazig worden. Dat maakt het moeilijk voor aanvallers om haar te grijpen. Als een roofdier toch een poot weet te grijpen, breekt die af en blijft hij nog een tijdje bewegen, wat de spin in staat moet stellen om de vlucht te nemen. De Grote trilspin is een enorm efficiënte jager, die vaak ook grote huisspinnen vangt.
4. Grote huisspin (169 waarnemingen)
De Grote huisspin heeft een typische rugtekening en meestal geringde poten. Ze komt net als de Gewone huisspin en de Grote trilspin vooral binnenshuis voor en waagt zich zelden ver van gebouwen. Volwassen mannetjes kunnen poten hebben tot 7 cm lang. Daarmee hebben ze de grootste "diameter" van alle Belgische spinnen.
5. Wespspin (164 waarnemingen)
De top-5 wordt vervolledigd door één van de meest opvallende spinnen in België: de Wespspin. Met zijn felle gele, witte en zwarte banden valt de Wespspin merkwaardig genoeg niet op in het lange gras, maar als je hem weet te spotten is het zeker de moeite hem eens in detail te bekijken. De Wespspin is een Zuid-Europese soort die haar verspreidingsgebied de voorbije dertig jaar sterk naar het noorden heeft uitgebreid. Lievelingskostje: sprinkhanen!
Help Bram spinnen te tellen
Hoe gaat de kruisspin om met de klimaatverandering en met de grote achteruitgang van insektenpopulaties in ons land? Is ze vaker ’s nachts actief? En doet ze het even goed in de stad als op het platteland? Tel de spinnen in jouw tuin of tuintje, en help ons deze vragen te beantwoorden!
Spin-city is een burgerwetenschapsproject dat wil onderzoeken of spinnen zich kunnen aanpassen aan het leven in de stad. Zo vragen Bram en zijn collega’s zich af of spinnen lichter gekleurd zijn in de stad om koel te blijven, en of ze er kleinere webben maken om kleinere prooien te kunnen verschalken. Het project ging in 2019 van start met de lancering van de SpinnenSpotter app waarin iedereen spinnen- en webfoto’s kan opladen.
In 2021 werd in het kader van het project een eerste grote kruisspintelling georganiseerd. Die wordt dit jaar herhaald, van 15 september tot 15 oktober. Je vindt deze spin makkelijk door te zoeken naar grote wielwebben in je tuin. Vaak zie je de kruisspin in het midden van het web, wachtend op een prooi. Of je vindt ze terug in de vegetatie rond het web. De resultaten van de eerste telling vind je terug op de projectwebsite.
Wie liever niet op spinnenjacht gaat, kan de onderzoekers ook helpen met het analyseren van alle data. In de online tool kan je de lengte en de kleur van je eigen spin of die van andere onderzoeken. De resultaten zal je kunnen raadplegen op een interactieve kaart die momenteel nog in ontwikkeling is.
Foto's: Ludwig Jansen, Danny Declercq, Godfried Van Hertum, Richard Louvigny en Danny Declercq
Lees ook
Vogels keren terug uit het zuiden: hoe weten ze waar ze heen moeten?
De komst van de lente betekent ook de terugkeer van heel wat trekvogels na hun overwintering in warmere landen. Maar hoe vinden die vogels, in tochten die vaak duizenden kilometers lang zijn, hun weg? Niet met Waze of Google Maps, maar wel dankzij de zon, een soort ingebouwd kompas én snelwegen.
Bloeien hyacinten en narcissen door 'lentekriebels'?
De wilde hyacint tovert ook dit voorjaar meerdere bossen om tot sprookjesachtige bloementapijten. Een schitterend voorjaarstafereel dat zich afspeelt in een voor de rest nog kaal en stil bos. Hoe weten voorjaarbloeiers dat het tijd is om naar boven te komen? Hebben ze last van lentekriebels? Of speelt er iets anders?
Negen dingen die je nog niet wist over paddenstoelen (Of zijn het zwammen? Of schimmels?)
Tijdens de herfst duiken ze overal op, en dan vooral in de bossen: de paddenstoelen. Maar wist je dat die eigenlijk maar een klein onderdeel zijn van een gigantisch, vaak ondergronds, netwerk? En dat planten zonder dat netwerk niet zouden overleven?
Wetenschap of kunst? Onderzoeker Kim maakt unieke scans van bomen
Kim Calders ontdekte zijn passie voor het scannen van bomen als doctoraatsstudent in het Hallerbos, vlakbij Brussel. Sindsdien reist de bio-ingenieur de wereld rond met zijn LiDAR-scanner. Hij stond daarbij oog in oog met kasuarissen en olifanten, en werkte samen met kunstenaars om een bos te laten zingen. Een verhaal in negen beelden.
