We worden om de oren geslagen met termen als betonstop, CO₂-neutraliteit, verdichting en hergebruik. Nog meer grond volbouwen is vandaag geen optie meer. De keuze beperkt zich feitelijk tot ofwel een bestaande woning verbouwen of datzelfde pand slopen en daar iets nieuws laten optrekken.
Marijke Steeman, hoofddocent duurzaam bouwen aan de faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur, en Johan Albrecht, hoofddocent aan de faculteit Economie en Bedrijfskunde, zijn het over één ding eens: koop een bestaande woning nooit in een impuls. “Nog te veel mensen slaan de adviesfase over”, zeggen ze. “Neem een architect of andere expert onder de arm om de woning eerst goed in te schatten. Hoe is de structuur? Wat is de echte energiewaarde? Waar liggen de onzichtbare gebreken? Informeer ook de bij de gemeente: meer en meer gemeenten beschikken over een adviseur die gratis renovatieadvies geeft”.
Hoekjes en kanten
Slopen en dan nieuwbouwen is aangewezen als de structuur van de bestaande woning in slechte staat is. Marijke Steeman: “Een oud pand met veel hoekjes en kanten valt veel moeilijker zodanig te renoveren om een lage energiewaarde (EPC-score) te halen. Idealiter is de maximale EPC-score na renovatie gelijk aan 100. Als je moet vertrekken van een woning met een score van 500 of meer, wordt het veel lastiger en duurder om die ideale score te halen”. Daartegenover staat dat de BTW voor een volledige nieuwbouw na sloping in slechts 32 centrumsteden 6% procent bedraagt, elders is het 21%. Terwijl er bij renovatie overal 6% geldt, merkt JohanAlbrecht op (nvdr: het nieuwe regeerakkoord belooft het lage BTW-tarief uit te breiden tot het hele grondgebied, maar zegt niet wanneer). Renoveren lijkt dus in veel gevallen simpelweg de meer voordelige oplossing te zijn.
Daaraan gekoppeld is er het voordeel dat een renovatie in meerdere fasen kan gebeuren, wat neerkomt op financiële spreiding. Al is Johan Albrecht daar geen grote fan van. “Een integrale renovatie in één keer maakt je leven een stuk gemakkelijker.” En je vermijdt toestanden zoals in het televisieprogramma ‘Help, mijn man is een klusser!’
Energetisch of economisch?
Toch is dat voor veel mensen niet haalbaar en krijgt gefaseerd verbouwen vaak de voorkeur. Onze twee experts zitten niet helemaal op dezelfde lijn als het gaat om de volgorde in die verbouwing. Marijke Steeman: “Laat een architect een goed plan opmaken. Hij moet ervoor zorgen dat een volgende fase niet bemoeilijkt wordt door een vorige. Als je bijvoorbeeld eerst je dak isoleert en daarna de buitenmuren, kan het gebeuren dat die twee niet meer goed op elkaar aansluiten. Vanuit energetisch oogpunt zou ik in een eerste fase opteren voor gevelisolatie en isolerende beglazing. Daarna kan je het dak en de vloer isoleren. In een tweede fase kan je investeren in hernieuwbare energiebronnen zoals PV-panelen (nvdr: technische benaming zonnepanelen). Als je duurzaam wil verbouwen, speelt ook de materiaalkeuze een rol. De milieu-impact van bouwmaterialen wordt een steeds belangrijker thema. Onze eigen onderzoeksgroep Bouwfysica is daar volop mee bezig”.
Johan Albrecht heeft vanuit economisch standpunt een andere kijk op stapsgewijs renoveren: “De meeste mensen kiezen terecht voor investeringen met het hoogste rendement. Als je de koterijen van een oude woning laat vervangen door een hedendaagse aanbouw, stijgt de marktwaarde van je woning meteen. Qua rendement is het goed te begrijpen dat velen eerst investeren in comfortrenovatie (aanbouw, nieuwe badkamer, grotere keuken) en daarna in aanpassingen ter verbetering van de duurzaamheid en CO₂-neutraliteit”.
Oververhitting als nieuw probleem
En wat met appartementen? Een bestaand appartement renoveren is niet zo simpel. “In veel gevallen blijft het moeilijk om mede-eigenaars te overtuigen van bijvoorbeeld het plaatsen van een goede dakisolatie of zonnepanelen”, zeggen onze beide deskundigen.“Appartementen hebben vaak grote raampartijen. Bij de aankoop van een oud appartement kan je wel investeren in performante ramen”, voegt Marijke Steeman er nog aan toe. “Dat kan ook helpen in het beperken van de oververhitting, een vaak voorkomend probleem in appartementen, bijvoorbeeld door ook ineens zonwering te voorzien”.
De klimaatopwarming plaatst kandidaat-(ver)bouwers inderdaad voor een nieuwe uitdaging: hoe pas ik mijn woning zodanig aan dat ik oververhitting in de zomer vermijd? Marijke Steeman: “Denk dan aan buitenzonwering, ventilatieoplossingen of aan een geothermische warmtepomp die in de zomer koelte uit de bodem haalt. De hittegolven van de voorbije zomers bewijzen dat je zulke ingrepen van bij het begin moet meenemen bij je (ver)bouwplannen”.
Lees ook
Studenten ontwerpen speciaal meubilair voor kinderen met autismespectrumstoornis
Als student werken aan een project dat ook echt gerealiseerd kan worden, is mooi. Als dat project ook nog eens mensen helpt, is het nog mooier. Samen met haar medestudenten burgerlijk ingenieur-architect ontwierp Kaat Janssens buitenmeubilair voor Kwadrant, een school voor kinderen met autismespectrumstoornissen (ASS).
Hoe ingenieurs een oplossing zoeken voor epilepsie, dementie en slaapproblemen
Epilog, een spin-off bedrijf van de UGent, is in snel tempo bezig een wereldspeler te worden in het lokaliseren van bepaalde stoornissen in onze hersenen. Nu al bijzonder nuttig in de behandeling van epilepsie, maar ook veelbelovend voor dementie en slaapproblemen.
