Professor onderwijskunde Martin Valcke staat na een jarenlange carrière voor zijn allerlaatste examenperiode. We vroegen hem als expert naar de ultieme tips voor jou om geslaagd de blok en examens door te komen.
“Heel wat studenten foppen zichzelf door urenlang eenzijdig dezelfde studiestrategie toe te passen. Ze kennen de ingrediënten van een goede cocktail. Ze kennen tequila en ze kennen cola. Maar ze kennen de cocktail niet. Goed studeren wil zeggen dat je cocktails maakt. Je moet de leerstof op zoveel mogelijk verschillende zintuigelijke manieren vastpakken.”
1. Maak geen kleurboek van je lesmateriaal
“Door markeerstiften te gebruiken kan je eenzelfde tekst nooit meer dan één keer analytisch bekijken. De oertekst laat je best clean omdat er meer in staat dan wat je markeerde. Markeren doe je op je eigen teksten.”
2. Studeer niet enkel je samenvatting
“Bij het maken van een samenvatting leer je het proces van het samenvatten. Daarna stopt het leerproces. Een samenvatting moet je zien als een kast vol lege kapstokken. Tijdens het studeren neem je elke kapstok vast en hang je er terug kleren aan. Je reconstrueert op die manier de volledige leerstof.
Omdat een samenvatting een door jou gemaakte selectie is, gebruik je die best maar één keer. Een extra tip daarbij is om meer dan één samenvatting te maken en ze te vergelijken. Maakte je opnieuw dezelfde selectie?”
3. Verzin zelf examenvragen
“Het maken van je eigen reeks examenvragen is een zeer goede manier om te leren studeren. Maar let op, ook dit is weer een selectie. Studeren dat is namelijk informatie selecteren, organiseren en integreren. Ben je wel zeker dat je juist selecteerde?”
4. Lezen alleen is niet voldoende
“Veel studenten zijn verslaafd aan lezen. Je gedachten ook opschrijven of desnoods tekenen heeft echter veel meer waarde. Dit heet een psychomotorische representatie. Je voegt een extra zintuigelijke ervaring toe aan de betekenis van wat je leest. Op die manier koppel je de leerstof in je geheugen aan iets dat je reeds kent. Zo versta je écht wat je las en zal je de leerstof ook onthouden.”
5. Herhaal de leerstof op de juiste manier
“Studeren bestaat uit de leerstof selecteren, organiseren en integreren. Bij het selecteren val je terug op je huidige kennisbasis. Omdat je kennisbasis zich steeds uitbreidt en je elke keer andere dingen zal selecteren, studeer je de leerstof beter meer dan één keer.
Maar dit is niet voldoende. Iets meerdere keren op dezelfde manier herhalen, biedt geen garantie dat je het beter onthoudt. Je moet de leerstof ook op een andere wijze organiseren: visueel, auditief, grafisch… En je moet de leerstof relateren aan andere concepten door bijvoorbeeld andere voorbeelden te zoeken.”
6. Leg de leerstof uit aan iemand anders
“Wanneer je iets uitlegt, ga je kenniselementen uit je langetermijngeheugen selecteren en ordenen zodanig dat de relaties tussen die elementen duidelijk wordt. Een goede studietip is daarom om tijdens het studeren af te spreken met studiegenoten en elkaar te vertellen wat er bijvoorbeeld op pagina 45 van het handboek staat. Je geeft elkaar 2 minuten en je vertelt elk om beurt. Je maakt zo een auditieve representatie van de leerstof. Dit is een heel sterke en trage representatie want ze werkt lineair. Je moet namelijk wachten tot wanneer je de betekenis hebt. Je zal ook ontdekken dat jij en je studiegenoten andere zaken op pagina 45 selecteerden en benadrukken.”
7. Leg de leerstof uit aan jezelf
“Je kan de leerstof ook aan jezelf uitleggen. Zet je voor je computer en neem jezelf op. Probeer eerst uit te leggen hoe de leerstof is opgebouwd. Een tweede stap is de vraag: ‘wat betekent dit eigenlijk?’. Gebruik hierbij je eigen woorden. Dit is een leuke methode, maar het wordt door weinig studenten gebruikt omdat het nogal confronterend is. Je zal er namelijk van versteld staan hoeveel fouten je maakt. Door te luisteren naar jezelf zal je bovendien opnieuw selecteren, organiseren en integreren. Nu van je eigen kennis. Je zal die kennis ook meteen kunnen valideren ten opzichte van de stukken leerstof die je vergat.”
Heb je last van stress voor de examens? Weet je geen raad met de cursus? Wil de planning niet lukken? Twijfel je over je studiekeuze of overweeg je van opleiding te veranderen? Aan de UGent sta je er niet alleen voor. De universiteit voorziet een uitgebreid aanbod studiebegeleiding en advies.
8. Maak een zo volledig mogelijke planning
“Veel studenten bedriegen zichzelf. Ze negeren de zaken waarvan ze weten dat ze er geen tijd voor zullen hebben. Je moet daarom de volledige blok- en examenperiode plannen tot het einde en terugredeneren. Dagplanningen alleen zijn niet voldoende. Wanneer je denkt dat er iets echt niet gaat lukken, moet je het ook niet doen. Het is beter om onmiddellijk in een urgentiemodus te gaan en om realistisch te zijn.”
9. Zorg dat je de leerstof fysiek kan vastnemen
“Een onderdeel van een goede planning is ook tijdig je leermateriaal verzamelen. Het fysiek vastnemen van de leerstof (de cursus, je nota’s, alle oefeningen…) kan heel bevrijdend werken. Je zal zo enerzijds meer beseffen dat je een pak werk voor de boeg hebt. Anderzijds kan je na een examen ook de leerstof echt opzijleggen. Dat is een cognitieve verwerking van de hoeveelheid leerstof door een fysische representatie te maken.”
10. Gebruik tijdsblokken die voor jou werken
“Het ideale tijdsblok om te studeren bestaat niet. Weet wel dat bijna niemand langer dan drie uur geconcentreerd kan werken. Je cognitief systeem kan dit niet. Het continu opslaan van nieuwe informatie overbelast je werkgeheugen. Je blijft informatie selecteren, zonder die te organiseren en te integreren bij wat al in je geheugen zat. De informatie zal met andere woorden nooit naar het langetermijngeheugen gaan. Je moet je tijdsblokken daarom realistisch indelen. Zorg ervoor dat je hoofd voldoende fris blijft zodat je ook aan de slag kan gaan met de nieuwe informatie: structureren, ordenen, verankeren, clusteren... Pas daarna kan je weer nieuwe informatie toevoegen.”
11. Studeren in groep is beperkend
“Veel studenten studeren graag in groep. Dikwijls in functie van discipline, wat in die zin ook verstandig is. Het is echter geen garantie op echt studeren. Door samen te zitten met andere studenten ben je beperkt omdat je in stilte moet werken en heel veel studiestrategieën niet kan toepassen. Het is daarom een minder goed idee dit gedurende de hele blok- en examenperiode te doen. Het is wel goed in de eerste fase, waarbij je voor het eerst de cursus doorneemt.”
12. Maak nu al vakantieplannen
“Het is een berg waar je voor staat. Maak daarom nu al vakantieplannen zodat je iets hebt om naar uit te kijken. Plan ook korte ontspanningsmomenten in als beloning, een soort microvakanties. Beloon jezelf bijvoorbeeld met één aflevering van je favoriete serie op Netflix. Je moet dan uiteraard wel zelfdiscipline hebben om het daarbij te houden.”
13. Eet gezond en regelmatig
“Luister niet teveel naar allerhande voedingsadviezen. Eet gezond en regelmatig. Beschouw je maaltijden, inclusief het bereiden ervan, ook als een ontspanningsmoment.”
14. Start wanneer de kerselaars in bloei staan
“Een laatste tip, maar misschien een voor volgend academiejaar. Vanaf het moment dat de foor op het Sint-Pietersplein staat en wanneer de kerselaars in bloei staan, is het tijd om te starten.”
Lees ook
5 tips voor het schrijven van een topthesis
Een bachelor- of masterproef schrijven is een flinke uitdaging. Geneeskundestudenten Emma Coene en Frédéric Claerhoudt wonnen de Eos Scriptieprijs en delen graag enkele tips om ook van jouw thesis een succes te maken.
Het tweede semester is gestart: ben jij er klaar voor?
Het eerste semester en de bijhorende examenperiode zijn achter de rug. Tijd om met een fris hoofd en misschien wel enkele straffe plannen of nieuwe voornemens aan het tweede deel van het academiejaar te beginnen. Ben jij er klaar voor? Deze studenten alvast wel.
Eerste hulp bij examenstress: professoren delen hun examentips
Bijna alle studenten ervaren stress tijdens de examens. Dat je spanning voelt of onzeker bent, is dus perfect normaal. We vroegen een aantal professoren naar tips & tricks om de examenperiode door te komen.
Deze studenten vertellen hoe het écht is in het hoger onderwijs
Op middelbare scholen jongeren motiveren om verder te studeren. Dat is heel kort gezegd de missie van de studenten van de rolmodellenwerking. Een bekroonde formule die onlangs de Jong & Wijs-award van stad Gent in de wacht sleepte. We zochten enkele rolmodellen op om hun verhaal te horen.
