UGent-rector Rik Van de Walle herinnert zich nog levendig hoezeer hij onder de indruk was van La Reprise van Milo Rau, creatief directeur van NTGent. "Vanaf dat moment was ik ervan overtuigd dat we Milo ooit een eredoctoraat moesten geven. Iedereen die ik erover aansprak, was dat idee genegen en dus is het een pak sneller gegaan dan verwacht."*
*Het interview tussen rector Rik Van de Walle en Milo Rau vond plaats in februari 2020, voor de uitbraak van corona.
Het eredoctoraat had vorig jaar uitgereikt moeten worden, maar de pandemie besliste daar anders over. Toch blijft het waarom van de erkenning overeind. De universiteit prijst de geografische, vormelijke en inhoudelijke veelzijdigheid van Milo Rau's werk. Hij maakt theater, schrijft columns en essays, draait films en documentaires, en dat alles over een waaier aan onderwerpen, vaak met een sociaal-politieke inslag.
"Milo is een cultuurmaker van wereldklasse die handelt vanuit een enorme breeddenkendheid," aldus Rik Van de Walle, "en het is net die breeddenkendheid die in volstrekte overeenstemming is met het pluralistische fundament van onze universiteit, namelijk dat alle opvattingen a priori gelijkwaardig en dus het onderzoeken én in vraag stellen waard zijn."
Alles in vraag
Rik Van de Walle: "Academici mogen nooit tevreden te zijn met wat er is: ze stellen alles in vraag en verzetten zich tegen de status quo. Een wetenschapper die zich neerlegt bij de tot dusver kenbare werkelijkheid, tekent voor zijn eigen werkloosheid. Die nooit aflatende kritische houding is karakteristiek voor Milo Rau. Ook hij stelt alles in vraag, in een domein dat ons als universiteit erg aanbelangt: dat van de cultuur. Universitair onderwijs en dito onderzoek zijn ook altijd cultuurgebonden."
Milo Rau: "Tegelijk is de theorie mij niet vreemd. Ik poog niet enkel kunst te produceren, maar wil ook altijd reflecteren en communiceren over de keuzes die het produceren van kunst veronderstelt. Waarom en hoe wordt iets verteld? Ik wil die context laten zien. Toen ik begon bij NTGent, heb ik me ook meteen afgevraagd hoe toegankelijk een stadstheater kan en moet zijn. Wat is de relatie met het publiek en met de stad? Hoe kunnen we samen nieuwe klassiekers maken? Een theaterregisseur heeft eigenlijk geen afgelijnde taak, behalve dan het faciliteren van het kader waarin anderen hun job kunnen doen."
Rik Van de Walle: "Onze respectievelijke biotopen en verantwoordelijkheden lijken in dat opzicht op elkaar. Als rector dien ik een context te creëren waarin wetenschappers hun werk kunnen doen. Ik heb mij verder met hun inhoudelijke focus en onderzoekslijnen niet te moeien. Ik ben dan ook heel erg gehecht aan academische vrijheid."
Voorbij het nutsdenken
Rik Van de Walle: "Naar mijn mening hebben academici in wezen geen concrete verplichtingen, zelfs niet ten aanzien van de maatschappij. De maatschappij heeft op haar beurt wel nood aan mensen die kennis creëren, omdat ze anders verdort. Dat gaat ook op voor cultuur. Een maatschappij heeft nood aan culturele vernieuwers en ik ben ervan overtuigd dat de maatschappij die vernieuwers moet steunen. Zowel cultuur als academisch onderzoek kunnen tot op zekere hoogte niveau 'nuttig' zijn, maar het belang ervan reikt veel verder dan dat."
Milo Rau: "Sterker nog: we weten bijvoorbeeld niet goed hoe bomen communiceren, omdat de wetenschap daar nooit voldoende op ingezet heeft, gestuurd door een bepaald nutsdenken. Zowel kunstenaars als wetenschappers hebben dan de dynamiek om ons perspectief bij te sturen."
Rik Van de Walle: "Kunstenaars en wetenschappers zijn gedreven door nieuwsgierigheid, maar je kunt en moet je steeds afvragen wie of wat die nieuwsgierigheid bepaalt. Je komt namelijk heel snel in een comfortabele modus operandi terecht, waarbij je het risico loopt dat je niet meer buiten dat framework wilt of kunt denken. Kunstenaars en wetenschappers moeten daarom niet alleen uitdagen maar ook uitgedaagd worden."
Buiten het kader
Rik Van de Walle: "Ik zie het dan ook als mijn taak om, naast het creëren van de juiste context, mensen aan te moedigen om iets anders te denken dan dat wat ze tot dusver hebben gedacht en iets anders te doen dan wat ze eerder deden. Ik ben ervan overtuigd dat we vanuit de universiteit meer moeten uitbreken. Het instituut verlaten, andere plekken opzoeken en kijken naar sectoren die eenzelfde creatieve proces doorlopen, om ervan te leren. Kijken naar hoe Milo de dingen doet, bijvoorbeeld. En vice versa."
Milo Rau: "Tegelijk is een zeker framework niet onbelangrijk. Dat zorgt voor een bepaalde 'zekerheid' of 'veiligheid' om andere gebieden te exploreren. Deadlines zijn in dat opzicht ook handig."
Rik Van de Walle: "Maar zelfs als je een deadline haalt, kan en mag iets nooit af zijn. Kennis blijft altijd in ontwikkeling. De druk van publiek en beoordelaars van een bepaald eindproduct, verarmt in zekere zin het creatieve proces dat kennis of kunst genereert. Die druk moet dus binnen de perken worden gehouden, en indien nodig simpelweg genegeerd worden."
In een bijzondere, online editie van Dies Natalis bekroonden we 8 uitzonderlijke eredoctoren voor hun wetenschappelijke en maatschappelijke verdiensten. Voor Durf Denken schoven de promotoren en eredoctoren aan tafel voor een (digitaal) gesprek. Lees hier hun verhaal.
Lees ook
Ish Ait Hamou ontvangt eredoctoraat voor zijn unieke verbindende kracht
Voormalig choreograaf en auteur Ish Ait Hamou gaat geen moeilijke thema’s uit de weg. Met zijn verhalen verbindt hij de harten van mensen uit alle hoeken van de samenleving, en creëert hij een platform voor dialoog en begrip. Dankzij die unieke verbindende kracht ontvangt hij een eredoctoraat van de UGent.
Het eeuwige dilemma: in welke rij schuif je het best aan?
Stel dat toogbediening opnieuw helemaal is toegelaten en je de keuze krijgt tussen twee drankkramen op een festival. De ene heeft een netjes geordende rij met paaltjes, bij de andere heerst de willekeur. Waar schuif je dan het beste aan om het snelste een drankje te bemachtigen?
UGent-studenten helpen topauteurs met verhalen van hoop
Studenten die samenwerken met bekende auteurs als Ish Ait Hamou, Lize Spit of Annelies Verbeke: het is geen fictie. Niet minder dan 42 masterstudenten Taal-en Letterkunde kregen die kans. Het resultaat zijn hoopvolle toekomstverhalen die een tegenwicht vormen voor doemdenken - als onderdeel van het project ‘2084 - De toekomst is hoopvol’.
Wat het web nu nodig heeft, volgens eredoctor Sir Tim Berners-Lee
Met recht en rede kan je zeggen dat Sir Tim Berners-Lee de wereld veranderde, toen hij 32 jaar geleden het wereldwijde web bedacht. En zijn werk is lang niet klaar, want hij wil een tussentijdse correctie van het web. Een absolute noodzakelijkheid, zo noemt hij het zelf, waar hij samen met onder meer UGent’er Ruben Verborgh aan werkt.
