Meer sporten, gezonder eten en meer sparen. De kans bestaat dat je op 1 januari een gelijkaardig lijstje maakte, maar ondertussen merkt dat het steeds meer bij een voornemen blijft. Dat is niet abnormaal, legt professor Emelien Lauwerier uit. Het goede nieuws: het is nooit te laat om bij te sturen.
Goede voornemens opstellen is één ding, ze volhouden iets anders. “Er is een verschil tussen doelen stellen en ze bereiken. In de literatuur noemen we dat de kloof tussen intentie en gedrag, de ‘behavior gap’. Dat zijn twee totaal verschillende fases en daar moet je je van bewust zijn als je doelen stelt. Het is niet omdat je doelen hebt, dat je zal slagen. Daar is werk voor nodig”, vertelt professor Emelien Lauwerier.
Moment van reflectie
“Ik maak zelf ook elk jaar goede voornemens. Ik wil minder vlees eten, mijn tuin verbouwen en eindelijk werk maken van de lijst literatuur die ik al zo lang wil doornemen. Dat lijstje draag ik al even mee. En elk jaar merk ik dat ik er een aantal niet volhoud”, lacht ze. “Dat is heel menselijk.”
Heeft het dan nog zin om goede voornemens te maken? “Zeker en vast wel. Het is een moment van reflectie. Zeker rond de jaarwissel word je aangemoedigd om bewuster keuzes te maken. Je staat stil bij een aantal vragen. Wat maakt mij gelukkig? Waar wil ik op inzetten? Welke gewoontes wil ik liever laten varen? Een lijst met goede voornemens is geboren.”
Tips om vol te houden
Maar hoe houd je die voornemens nu vol? Motivatie en doorzettingsvermogen zijn belangrijk, maar er zijn nog enkele andere tips die je kunnen helpen:
1. Maak je voornemens concreet
“Hoe vager en onrealistischer je doelstelling, hoe moeilijker het is om je gedrag aan te passen. Gebruik daarom de SMART-techniek: maak je doelen Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden. Stel dat je je voorneemt om meer vrijwilligerswerk te doen. Volgens ‘SMART’ wordt dat: iedere maandagavond help ik een handje in het woonzorgcentrum van het dorp met maaltijden uitdelen, van vijf uur tot zeven uur ‘s avonds. Het concreter maken van voornemens helpt om je succes te verhogen.”
2. Breng mogelijke obstakels in kaart
Ieder voornemen kent obstakels. Denk bijvoorbeeld aan de regen als je net een paar kilometer zou moeten lopen. Door die obstakels op voorhand al in kaart te brengen én meteen ook oplossingen te bedenken, ga je je gedrag sneller aanpassen.
Emelien: “‘Coping planning’ is een krachtige techniek die je doet stilstaan bij wat je écht tegenhoudt om je doelen te bereiken. Stel dat je gezonder wil eten, dan zijn de kinderen en hun protest tegen groenten een mogelijk obstakel. Een oplossing is het subtiel introduceren of een apart potje koken voor jezelf.”
3. Hou het proces bij
“Vergeet je verwezenlijkingen niet bij te houden. Dat gaat zeker niet alleen om grootse dingen, ook de kleine stapjes zijn van tel. Die ‘zelfmonitoring’ is belangrijk om jezelf te blijven motiveren. Zo kan je makkelijk terugkijken naar de stappen die je al hebt gezet. Dat kan heel makkelijk in een app. Wil je bijvoorbeeld meer sporten? Dan kan je de app van je smartwatch gebruiken om je verwezenlijkingen in bij te houden. Maar een dagboekje werkt even goed.”
4. Droom, maar maak ook een plan
“Creëer voor jezelf de mentale ruimte om na te denken over waar je naartoe wil. Maar hou het daar niet bij. Denk ook na over wat je tegenhoudt, en waar je heen wil. Een methode die daarbij kan helpen, is de WOOP-methode. Daarbij spreek je een wens uit (Wish): een haalbaar, maar uitdagend doel. Je denkt na over het mogelijke resultaat (Outcome): waar werk je naartoe? Je brengt je hindernissen in kaart (Obstacle) en bedenkt mogelijke oplossingen (Plan). Deze techniek kan je makkelijk zelf uitproberen met een online vragenlijst.”
5. Leg jezelf niet te veel druk op
“Maak je lijst met goede voornemens niet te lang. Je gedrag veranderen vergt veel energie. Als je niet (al) je doelen haalt, kan het net contraproductief werken en kan een klap zijn voor je zelfvertrouwen. Het is beter om een aantal kleine doelen voorop te stellen dan een hele waslijst aan goede voornemens te maken. Bovendien is het ook helemaal oké om (even) af te zien van bepaalde voornemens, kleine stappen te zetten en jezelf niet te veel druk op te leggen. Wees mild voor jezelf.”
Lees ook
Psychologe Ann Buysse: “We kunnen veel leren van niet-traditionele gezinsvormen”
“De huidige diversiteit aan gezinsvormen is een rijkdom”, zegt professor Ann Buysse, decaan van de faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. Ze schreef een boek over samenleven en hoe we met elkaar omgaan. Daarin besteedt ze ook aandacht aan het gezin (in alle vormen) en de relatie kind-ouder.
Hoe (on)gezond is piekeren?
Piekeren doen we allemaal wel eens. Het kan zelfs goed zijn voor onze mentale huishouding, zegt professor Ernst Koster (vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie). Maar het kan ook uit de hand lopen.
Van denken naar durven: over kansen grijpen en met kleine stapjes je leven veranderen
Stel: je wil iets veranderen in je leven. Stoppen met roken, vermageren, een andere job. Hoe pak je dat aan? “Denken is de eerste stap. Maar je moet vooral durven. Hoe? Door kansen te durven zien en grijpen, of door serendipiteit.”
Pakjes geven maakt gelukkiger dan pakjes krijgen
Met de feestdagen breekt er een periode aan van cadeaus uitwisselen. En hoezeer je ook uitkijkt naar het uitpakken ervan, het echte geluk zit niet in wat je krijgt. Professor Alain Van Hiel, sociaal psycholoog aan de UGent, is duidelijk: het geven van pakjes maakt ons gelukkiger dan het ontvangen ervan.
